Verschijningsvormen
Handgel is een vloeibaar schoonmaak- of voor je handen. Het zit vaak in een miniflesje dat je makkelijk meeneemt voor onderweg of in een klein flesje met een pompje zodat het goed te doseren is. Er bestaan cosmetische handgels die je handen schoonmaken, dat wil zeggen je handen reinigen en verfrissen, en desinfecterende handgels die je handen desinfecteren, dat wil zeggen de aanwezige ziektekiemen zoals bacteriën, schimmels en virussen op je handen doden.
Wat moet je weten
Wat zit er in handgel?
In cosmetische handgel zit ethanol (
) om schoon te maken en te ontvetten. In desinfecterende handgel is ethanol de
die eventuele ziektekiemen op je handen doodt zoals het nieuwe coronavirus (veroorzaker van COVID-19). De concentratie van ethanol in desinfecterende handgel is vaak hoger dan in cosmetische handgel. Soms zit er voor desinfectie in plaats van ethanol de stof isopropanol of een combinatie van deze stoffen in handgel. Andere werkzame stoffen die ziektekiemen doden en in desinfecterende handgel kunnen zitten, zijn chloorhexidinedigluconaat, waterstofperoxide en bifenyl-2-ol.
Verder zitten er in handgel vaak nog stoffen die je handen verzorgen (zacht maken en of hydrateren). In cosmetische handgels zitten ook nog
om je handen lekker te laten ruiken.
Wanneer gebruik ik handgel?
Gebruik handgel alleen als er geen mogelijkheid is om je handen te wassen met water en zeep. Dus bijvoorbeeld als je je neus gesnoten hebt en er is geen water en zeep in de buurt om de eventuele ziektekiemen van je handen af te wassen. Gebruik dan wel desinfecterende handgel, want daarvan is bewezen dat het ziektekiemen doodt. Met alleen cosmetische handgel weet je niet of de eventuele ziektekiemen verwijderd (of gedood) zijn, want cosmetische handgel is vooral of uitsluitend bedoeld om te reinigen. Voor het reinigen van je handen is het beste advies om je handen gewoon te wassen met stromend water en vloeibare zeep. Door zeep te gebruiken verwijder je effectief eventuele ziektekiemen. Zeep lost vuil en ziektekiemen op en water spoelt de resten (het vuil) weg. Het gebruik van handgel is niet beter dan wassen met water en zeep. Kijk hier voor de adviezen over hygiëne en COVID-19 van het RIVM.
Waar moet ik op letten als ik handgel gebruik?
Door de coronacrisis is het gebruik van handgel (handalcohol) enorm toegenomen. Lees de gebruiksaanwijzing en let op de aanbevolen dosering en inwerktijd. Verkeerd en veelvuldig gebruik van handgel kan leiden tot ongewenste effecten, zoals irritatie of een allergische reactie op de huid.
Voor handgel geldt ook dat door verkeerd gebruik ziektekiemen minder goed of zelfs helemaal niet worden gedood. Het is zelfs mogelijk dat ziektekiemen resistent worden tegen het middel. Resistent betekent dat ziektekiemen ongevoelig worden voor een desinfecterende stof waardoor deze niet meer worden gedood.
Tot slot is het belangrijk om te weten dat een desinfecterende stof ook de onschadelijke en nuttige ziektekiemen doodt. Terwijl deze onschadelijke en nuttige ziektekiemen ons ook helpen beschermen tegen schadelijke ziektekiemen.
Wat zegt de wet over handgel?
Handgels op de Nederlandse markt vallen onder de Europese Biocidenverordening (528/2012/EU) of de Europese Cosmeticaverordening (1223/2009/EG). Het doel waarmee de handgel verkocht wordt (schoonmaken of desinfecteren) bepaalt onder welke wetgeving het valt.
Als op de verpakking van een handgel woorden staan als “desinfecterend” of “doodt bacteriën” dan is de handgel een biocide en dient deze toegelaten te zijn door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en ( ). Er worden bij de toelating ook eisen gesteld aan de veiligheid voor de gebruiker, het milieu en de werkzaamheid. Deze eisen zijn vastgelegd in de Europese Biocidenverordening (528/2012/EU). De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) houdt toezicht op de handel in biociden die als consumentenproduct worden verkocht.
Handgels die vooral of uitsluitend bestemd zijn voor het schoonmaken of reinigen van de handen zonder water en zeep, vallen onder de Europese Cosmeticaverordening (1223/2009/EG). Op deze producten staan vaak woorden als ‘schone handen zonder water of zeep”, “fysiek schoon/visueel schoon” en “handreinigingsmiddel”.
Actuele stand van zaken
Omdat het verschil tussen cosmetische en desinfecterende handgels niet altijd duidelijk is, is er momenteel in Europa een discussie over de vraag wanneer een handgel onder de Europese Biocidenverordening of onder de Cosmeticaverordening valt.
Wil je zeker weten of van jouw handgel bewezen is dat het ziektekiemen doodt, controleer dan of er op de handgel een Nederlands of EU toelatingsnummer voor biociden staat. Een Nederlands toelatingsnummer heeft 5 cijfers en eindigt met een N (Nederland). Bijvoorbeeld: 12345N. Een toelating door de Europese Unie (die dus ook voor Nederland geldt) begint met EU of NL, waarna 7 cijfers, een streepje en nog 4 cijfers volgen. Met het toelatingsnummer kun je in de toelatingendatabank op de website van het Ctgb controleren welke ziektekiemen: bacteriën, schimmels en/of virussen de handgel doodt.
Tips
Volg de instructies
Lees altijd de gebruiksaanwijzing op de verpakking van een handgel. Let bij desinfecterende handgel voor juiste werkzaamheid en effectiviteit op de aanbevolen dosering en inwerktijd.
Kinderen
Bewaar handgel buiten bereik van kinderen om te voorkomen dat ze het innemen. Het innemen kan leiden tot verwardheid, misselijkheid en braken, spraakstoornissen, bewegingsstoornissen, hoofdpijn en sufheid.
Online kopen
Als je een desinfecterende handgel wil kopen die op de Nederlandse markt is toegelaten, controleer dan of op het etiket een toelatingsnummer staat.
Let extra op als je online handgel bestelt:
- Online producten kopen bij Nederlandse webwinkel: doorgaans veilig.
- Online producten kopen bij webwinkel binnen de Europese Unie: doorgaans veilig.
- Online producten kopen bij webwinkel buiten de Europese Unie: mogelijk onveilig.
Ingrediënten
- Hoe vaak zit het er in?
- Veilig te gebruiken?
Benzyl alcohol. Geurstof.
- Soms
Benzyl alcohol zit soms in handgel als geurstof. Handgel met benzyl alcohol erin is veilig te gebruiken. Als je een parfumallergie hebt, kies dan voor een parfumvrije handgel.
Citronellol. Geurstof.
- Soms
Citronellol zit soms als geurstof in handgel. Handgels met geurstoffen erin zijn veilig te gebruiken. Als je allergisch bent voor geurstoffen, kies dan een handgel zonder citronellol.
Coumarin. Geurstof.
- Soms
Coumarin zit soms als geurstof in handgel. Handgel met geurstoffen erin zijn veilig te gebruiken. Als je allergisch bent voor geurstoffen, kies dan een handgel zonder coumarin.
Ethanol. Bacteriedodend / Oplosmiddel.
- Vaak
Alcohol (alcohol denat of ethanol) is een werkzame stof die vaak in desinfecterende handgels zit. Het doodt eventuele ziektekiemen op je handen. Alleen als er geen handenwasgelegenheid is en je handen niet zichtbaar of niet voelbaar vuil zijn, kan desinfecterende handgel worden gebruikt. Dus bijvoorbeeld als je je neus gesnoten hebt en je hebt geen water, zeep en handdoek in de buurt. Bewaar handgels buiten bereik van kinderen om verkeerd gebruik te voorkomen. Handgels met ethanol erin zijn veilig te gebruiken als je de gebruiksaanwijzing opvolgt.
Geraniol. Geurstof.
- Soms
Geraniol zit soms als geurstof in handgel. Handgel met geraniol erin is veilig te gebruiken. Heb je een parfumallergie, kies dan een handgel zonder geraniol.
Glycerol. Hydraterende stof.
- Vaak
Glycerin (of glycerol) heeft een hydraterende werking. Dit is nodig bij producten waar alcohol in zit, omdat alcohol de huid kan uitdrogen. Handgels met glycerin erin zijn veilig te gebruiken.
Isopropanol. Bacteriedodend.
- Soms
Isopropanol (isopropylalcohol of propaan-2-ol) is een oplosmiddel en zorgt ervoor dat de handgel vloeibaar blijft en goed uitsmeert op je handen. Daarnaast is isopropylalcohol een antibacteriële stof die ervoor zorgt dat eventuele ziektekiemen op je handen worden gedood. Handgel met isopropylalcohol erin is bij normaal gebruik veilig.
Limonene. Geurstof.
- Soms
Limonene (of limoneen) zit soms als geurstof in handgel. Handgel met limoneen erin is veilig te gebruiken. Heb je een parfumallergie, kies dan een handgel zonder limoneen.
Linalool. Geurstof.
- Vaak
Linalool zit vaak als geurstof in handgel. Handgels met linanool erin zijn veilig te gebruiken. Heb je een parfumallergie, kies dan voor een parfumvrije handgel.
Parfum. Geurstof.
- Vaak
Parfum (of geurmiddel) zit vaak gebruikt in handgel. Het geeft de handgel en je handen een lekkere geur. Handgels met parfum erin zijn veilig te gebruiken. Als je een parfumallergie hebt, kies dan voor parfumvrije handgel.
Bacteriedodend.
- Hoe vaak zit het er in?
- Veilig te gebruiken?
Isopropanol.
- Soms
Isopropanol (isopropylalcohol of propaan-2-ol) is een oplosmiddel en zorgt ervoor dat de handgel vloeibaar blijft en goed uitsmeert op je handen. Daarnaast is isopropylalcohol een antibacteriële stof die ervoor zorgt dat eventuele ziektekiemen op je handen worden gedood. Handgel met isopropylalcohol erin is bij normaal gebruik veilig.
Bacteriedodend / Oplosmiddel.
- Hoe vaak zit het er in?
- Veilig te gebruiken?
Ethanol.
- Vaak
Alcohol (alcohol denat of ethanol) is een werkzame stof die vaak in desinfecterende handgels zit. Het doodt eventuele ziektekiemen op je handen. Alleen als er geen handenwasgelegenheid is en je handen niet zichtbaar of niet voelbaar vuil zijn, kan desinfecterende handgel worden gebruikt. Dus bijvoorbeeld als je je neus gesnoten hebt en je hebt geen water, zeep en handdoek in de buurt. Bewaar handgels buiten bereik van kinderen om verkeerd gebruik te voorkomen. Handgels met ethanol erin zijn veilig te gebruiken als je de gebruiksaanwijzing opvolgt.
Chelerende stof.
- Hoe vaak zit het er in?
- Veilig te gebruiken?
Tetrasodium EDTA.
- Soms
Tetrasodium EDTA is een chelerende stof die soms in handgel zit. Tetrasodium EDTA bindt metaalionen zoals magnesium, ijzer en calcium, zodat het water minder hard wordt. Dit zorgt weer voor een fijner huidgevoel. Het helpt ook om de zuurgraad van de handgel optimaal te houden. Handgel met tetrasodium EDTA erin is veilig te gebruiken.
Conserveermiddel.
- Hoe vaak zit het er in?
- Veilig te gebruiken?
Citric acid.
- Soms
Citric acid (citroenzuur) is een conserveermiddel dat soms in handgel wordt gebruikt, zodat het niet bederft. Het zorgt ervoor dat de handgel langer houdbaar is. Ook verlaagt het de zuurgraad van gel, wat het aangenamer maakt voor de huid . Handgel met citroenzuur erin is veilig te gebruiken.
Emulgator / Verdikkingsmiddel.
- Hoe vaak zit het er in?
- Veilig te gebruiken?
Carbomer.
- Soms
Carbomer geeft vorm en structuur aan de handgel en zorgt ervoor dat de gel makkelijk uitsmeert. Handgel met carbomer erin is veilig te gebruiken.
Geurstof.
- Hoe vaak zit het er in?
- Veilig te gebruiken?
2-(4-tert-Butylbenzyl)proponaldehyde.
- Soms
2-(4-tert-Butylbenzyl)proponaldehyde (of lysmeral) zit soms als geurstof in handgel. Handgel met lysmeral erin is bij normaal gebruik veilig te gebruiken. Sommige mensen zijn allergisch voor geurstoffen, waaronder lysmeral. Ben je allergisch, kies dan een handgel zonder lysmeral erin. Ook voor zwangere vrouwen en baby's kan het gebruik van lysmeral een risico zijn. Momenteel wordt er onderzoek gedaan naar de mogelijke risico's van lysmeral.
Alpha-isomethyl ionone.
- Soms
Alpha-isomethyl ionone zit soms in handgel als geurstof. Handgel met alpha-isomethyl ionone erin is veilig te gebruiken. Als je een parfumallergie hebt, kies dan voor een parfumvrije handgel.
Benzyl alcohol.
- Soms
Benzyl alcohol zit soms in handgel als geurstof. Handgel met benzyl alcohol erin is veilig te gebruiken. Als je een parfumallergie hebt, kies dan voor een parfumvrije handgel.
Citronellol.
- Soms
Citronellol zit soms als geurstof in handgel. Handgels met geurstoffen erin zijn veilig te gebruiken. Als je allergisch bent voor geurstoffen, kies dan een handgel zonder citronellol.
Coumarin.
- Soms
Coumarin zit soms als geurstof in handgel. Handgel met geurstoffen erin zijn veilig te gebruiken. Als je allergisch bent voor geurstoffen, kies dan een handgel zonder coumarin.
Geraniol.
- Soms
Geraniol zit soms als geurstof in handgel. Handgel met geraniol erin is veilig te gebruiken. Heb je een parfumallergie, kies dan een handgel zonder geraniol.
Hexylcinnamal.
- Soms
Hexylcinnamal zit soms als geurstof in handgel. Handgel met hexylcinnamal erin is veilig te gebruiken. Heb je een parfumallergie, kies dan voor een parfumvrije handgel.
Limonene.
- Soms
Limonene (of limoneen) zit soms als geurstof in handgel. Handgel met limoneen erin is veilig te gebruiken. Heb je een parfumallergie, kies dan een handgel zonder limoneen.
Linalool.
- Vaak
Linalool zit vaak als geurstof in handgel. Handgels met linanool erin zijn veilig te gebruiken. Heb je een parfumallergie, kies dan voor een parfumvrije handgel.
Parfum.
- Vaak
Parfum (of geurmiddel) zit vaak gebruikt in handgel. Het geeft de handgel en je handen een lekkere geur. Handgels met parfum erin zijn veilig te gebruiken. Als je een parfumallergie hebt, kies dan voor parfumvrije handgel.
Hydraterende stof.
- Hoe vaak zit het er in?
- Veilig te gebruiken?
Aloë Vera.
- Soms
Aloë vera (of aloë barbadensis leaf juice) is een hydraterende stof en zit soms in handgel. Het kalmeert je huid. Handgel met aloë vera erin is veilig te gebruiken.
Glycerol.
- Vaak
Glycerin (of glycerol) heeft een hydraterende werking. Dit is nodig bij producten waar alcohol in zit, omdat alcohol de huid kan uitdrogen. Handgels met glycerin erin zijn veilig te gebruiken.
Oplosmiddel.
- Hoe vaak zit het er in?
- Veilig te gebruiken?
Water.
- Vaak
Water (of aqua) is een oplosmiddel dat vaak in handgel zit. Het zorgt ervoor dat stoffen worden verdund. Handgel met water erin is voor iedereen veilig te gebruiken.
pH-regulator.
- Hoe vaak zit het er in?
- Veilig te gebruiken?
Lactic acid.
- Soms
Lactic acid (melkzuur) zit soms in handgel. Melkzuur verlaagt de pH-waarde van handgel. Hoe meer melkzuur in een product zit, hoe pH-neutraler de handgel is. pH-neutrale handgels zijn aangenamer voor de huid, omdat het de huid beschermt tegen onder andere uitdroging. Handgel met melkzuur is veilig te gebruiken.
Triethanolamine.
- Soms
In handgel zit soms triethanolamine om de pH-waarde te verhogen zodat de handgel minder zuur wordt. Handgel met triethanolamine erin is veilig te gebruiken. Sommige mensen hebben een gevoelige huid en kunnen last krijgen van een geïrriteerde huid als ze producten gebruiken met triethanolamine erin. Als jij daar ook last van hebt, kies dan voor handgel zonder triethanolamine.
Alternatieven
Wassen met water en (vloeibare) zeep.
Informatie op het etiket
Keurmerken
Er zijn geen keurmerken of certificeringen speciaal voor handgel.
Beweringen en waarschuwingen
Op het etiket van handgels kun je onderstaande beweringen tegenkomen:
- Antibacterieel
- Antibacteriële werking
- Bacteriedodend
- Schone handen zonder water of zeep
- Doodt ziektekiemen
- Doodt 99,9% van de bacteriën
Deze beweringen zijn belangrijk om vast te stellen of een handgel onder de Europese Biocidenverordening (528/2012/EU) of Europese Cosmeticaverordening (1223/2009/EG) valt. Een handgel die valt onder de Europese Cosmeticaverordening is bedoeld om je handen mee schoon te maken. Een handgel die onder de Europese Biocidenverordening valt is bedoeld om te desinfecteren. Een desinfecterende handgel kun je herkennen aan een Nederlands of EU toelatingsnummer. Een Nederlands toelatingsnummer heeft 5 cijfers en eindigt met een N (Nederland). Bijvoorbeeld: 12345N. Een toelating door de Europese Unie (die dus ook voor Nederland geldt) begint een EU of NL, waarna 7 cijfers, een streepje en nog 4 cijfers volgen.
Bewaren en weggooien
Lege plastic verpakkingen van handgel gooi je weg bij het plastic afval, als dat apart wordt ingezameld. Anders kan het bij het restafval. Voor meer informatie over weggooien van producten, kijk op de website van Milieu Centraal.
Hoe lang is handgel houdbaar?
Desinfecterende handgels moeten een uiterste gebruiksdatum op het etiket hebben staan. Op het etiket van een cosmetische handgel kan je onderstaand symbool tegenkomen:
-
Dit symbool, een geopend potje gevolgd door een getal en de letter M, staat voor het aantal maanden dat het product na opening houdbaar is.