Handgel

Verschijningsvormen

Handgel is een vloeibaar schoonmaak- of desinfectiemiddel Desinfectiemiddelen zijn bedoeld om ziekteverwekkers Ziekteverwekkers zijn virussen en bacteriën waar je ziek van kunt worden. Het coronavirus SARS-CoV-2 is een voorbeeld van een ziekteverwekker. te doden. Voorbeelden van desinfectiemiddelen zijn desinfecterende handgels en anti-schimmelmiddel. voor je handen. Het zit vaak in een miniflesje dat je makkelijk meeneemt voor onderweg of in een klein flesje met een pompje zodat het goed te doseren is. Er bestaan cosmetische handgels die je handen schoonmaken, dat wil zeggen je handen reinigen en verfrissen, en desinfecterende handgels die je handen desinfecteren, dat wil zeggen de aanwezige ziektekiemen zoals bacteriën, schimmels en virussen op je handen doden.

Wat moet je weten

Wat zit er in handgel?

In cosmetische handgel zit ethanol ( alcohol Een alcohol is scheikundig gezien een organische verbinding met een hydroxylgroep. Alcoholen worden vaak gebruikt als oplosmiddel Een oplosmiddel is een vloeibare stof waarin andere chemische stoffen opgelost kunnen worden. Het wordt gebruikt om vaste stoffen op te lossen, om harde substanties vloeibaar te maken en om geuren te verspreiden. Naast water zijn alcoholen een bekende groep oplosmiddelen. , ontsmettingsmiddel ( bacteriedodend Een bactericide doodt bacteriën. Voorbeelden van bactericiden zijn desinfecteermiddelen, antiseptica en antibiotica. In veel consumentenproducten zoals persoonlijke verzorgingsproducten worden lage concentraties bacteriedodende middelen toegevoegd om het product langer houdbaar te maken. ), schoonmaakmiddel en brandstof. De bekendste alcoholen zijn ethanol (de alcohol die ook in alcoholische dranken zit), propanol en butanol (of isobutanol). ) om schoon te maken en te ontvetten. In desinfecterende handgel is ethanol de werkzame stof De werkzame stof is de stof die zorgt voor het effect van het product. Je spreekt van werkzame stoffen in bijvoorbeeld gewasbeschermingsmiddelen, biociden of (dier)geneesmiddelen. die eventuele ziektekiemen op je handen doodt zoals het nieuwe coronavirus (veroorzaker van COVID-19). De concentratie van ethanol in desinfecterende handgel is vaak hoger dan in cosmetische handgel. Soms zit er voor desinfectie in plaats van ethanol de stof isopropanol of een combinatie van deze stoffen in handgel. Andere werkzame stoffen die ziektekiemen doden en in desinfecterende handgel kunnen zitten, zijn chloorhexidinedigluconaat, waterstofperoxide en bifenyl-2-ol.
Verder zitten er in handgel vaak nog stoffen die je handen verzorgen (zacht maken en of hydrateren). In cosmetische handgels zitten ook nog geurstoffen Een geurstof is een chemische stof die een duidelijke geur heeft. om je handen lekker te laten ruiken.

Wanneer gebruik ik handgel?

Gebruik handgel alleen als er geen mogelijkheid is om je handen te wassen met water en zeep. Dus bijvoorbeeld als je je neus gesnoten hebt en er is geen water en zeep in de buurt om de eventuele ziektekiemen van je handen af te wassen. Gebruik dan wel desinfecterende handgel, want daarvan is bewezen dat het ziektekiemen doodt. Met alleen cosmetische handgel weet je niet of de eventuele ziektekiemen verwijderd (of gedood) zijn, want cosmetische handgel is vooral of uitsluitend bedoeld om te reinigen. Voor het reinigen van je handen is het beste advies om je handen gewoon te wassen met stromend water en vloeibare zeep. Door zeep te gebruiken verwijder je effectief eventuele ziektekiemen. Zeep lost vuil en ziektekiemen op en water spoelt de resten (het vuil) weg. Het gebruik van handgel is niet beter dan wassen met water en zeep. Kijk hier voor de adviezen over hygiëne en COVID-19 van het RIVM. 

Waar moet ik op letten als ik handgel gebruik?

Door de coronacrisis is het gebruik van handgel (handalcohol) enorm toegenomen. Lees de gebruiksaanwijzing en let op de aanbevolen dosering en inwerktijd. Verkeerd en veelvuldig gebruik van handgel kan leiden tot ongewenste effecten, zoals irritatie of een allergische reactie op de huid.  
Voor handgel geldt ook dat door verkeerd gebruik ziektekiemen minder goed of zelfs helemaal niet worden gedood. Het is zelfs mogelijk dat ziektekiemen resistent worden tegen het middel. Resistent betekent dat ziektekiemen ongevoelig worden voor een desinfecterende stof waardoor deze niet meer worden gedood.
Tot slot is het belangrijk om te weten dat een desinfecterende stof ook de onschadelijke en nuttige ziektekiemen doodt. Terwijl deze onschadelijke en nuttige ziektekiemen ons ook helpen beschermen tegen schadelijke ziektekiemen.  

Wat zegt de wet over handgel?

Handgels op de Nederlandse markt vallen onder de Europese Biocidenverordening (528/2012/EU) of de Europese Cosmeticaverordening (1223/2009/EG). Het doel waarmee de handgel verkocht wordt (schoonmaken of desinfecteren) bepaalt onder welke wetgeving het valt.  

Als op de verpakking van een handgel woorden staan als “desinfecterend” of “doodt bacteriën” dan is de handgel een biocide  en dient deze toegelaten te zijn door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden Biociden zijn stoffen of middelen om schadelijke of ongewenste organismen te bestrijden. Biociden zijn geen middelen om planten of plantaardige producten te beschermen, of ongewenste planten te doden. Dat zijn gewasbeschermingsmiddelen. Er zijn veel soorten biociden, bijvoorbeeld ontsmettingsmiddelen, conserveermiddelen Een conserveermiddel voorkomt of remt de groei van bacteriën, schimmels en gisten. Door conserveermiddelen aan een product toe te voegen blijft het product langer houdbaar. en middelen voor plaagbestrijding. ( Ctgb Het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) beoordeelt of gewasbeschermingsmiddelen en biociden veilig zijn voor mens, dier en milieu. ). Er worden bij de toelating ook eisen gesteld aan de veiligheid voor de gebruiker, het milieu en de werkzaamheid. Deze eisen zijn vastgelegd in de Europese Biocidenverordening (528/2012/EU). De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) houdt toezicht op de handel in biociden die als consumentenproduct worden verkocht.

Handgels die vooral of uitsluitend bestemd zijn voor het schoonmaken of reinigen van de handen zonder water en zeep, vallen onder de Europese Cosmeticaverordening (1223/2009/EG). Op deze producten staan vaak woorden als ‘schone handen zonder water of zeep”, “fysiek schoon/visueel schoon” en “handreinigingsmiddel”. 

Actuele stand van zaken

Omdat het verschil tussen cosmetische en desinfecterende handgels niet altijd duidelijk is, is er momenteel in Europa een discussie over de vraag wanneer een handgel onder de Europese Biocidenverordening of onder de Cosmeticaverordening valt. 

Wil je zeker weten of van jouw handgel bewezen is dat het ziektekiemen doodt, controleer dan of er op de handgel een Nederlands of EU toelatingsnummer voor biociden staat. Een Nederlands toelatingsnummer heeft 5 cijfers en eindigt met een N (Nederland). Bijvoorbeeld: 12345N. Een toelating door de Europese Unie (die dus ook voor Nederland geldt) begint met EU of NL, waarna 7 cijfers, een streepje en nog 4 cijfers volgen.  Met het toelatingsnummer kun je in de toelatingendatabank op de website van het Ctgb controleren welke ziektekiemen: bacteriën, schimmels en/of virussen de handgel doodt.

Tips

Volg de instructies

Lees altijd de gebruiksaanwijzing op de verpakking van een handgel. Let bij desinfecterende handgel voor juiste werkzaamheid en effectiviteit op de aanbevolen dosering en inwerktijd.

Kinderen

Bewaar handgel buiten bereik van kinderen om te voorkomen dat ze het innemen. Het innemen kan leiden tot verwardheid, misselijkheid en braken, spraakstoornissen, bewegingsstoornissen, hoofdpijn en sufheid.

Online kopen

Als je een desinfecterende handgel wil kopen die op de Nederlandse markt is toegelaten, controleer dan of op het etiket een toelatingsnummer staat.
Let extra op als je online handgel bestelt:

1. Online producten kopen bij Nederlandse webwinkel: doorgaans veilig.
2. Online producten kopen bij webwinkel binnen de Europese Unie: doorgaans veilig.
3. Online producten kopen bij webwinkel buiten de Europese Unie: mogelijk onveilig.

Alternatieven

Wassen met water en (vloeibare) zeep.

Informatie op het etiket

Keurmerken

Er zijn geen keurmerken of certificeringen speciaal voor handgel.

Beweringen en waarschuwingen

Op het etiket van handgels kun je onderstaande beweringen tegenkomen: 

• Antibacterieel
• Antibacteriële werking
• Bacteriedodend
• Schone handen zonder water of zeep
• Doodt ziektekiemen
• Doodt 99,9% van de bacteriën

Deze beweringen zijn belangrijk om vast te stellen of een handgel onder de Europese Biocidenverordening (528/2012/EU) of Europese Cosmeticaverordening (1223/2009/EG) valt. Een handgel die valt onder de Europese Cosmeticaverordening is bedoeld om je handen mee schoon te maken. Een handgel die onder de Europese Biocidenverordening valt is bedoeld om te desinfecteren. Een desinfecterende handgel kun je herkennen aan een Nederlands of EU toelatingsnummer. Een Nederlands toelatingsnummer heeft 5 cijfers en eindigt met een N (Nederland). Bijvoorbeeld: 12345N. Een toelating door de Europese Unie (die dus ook voor Nederland geldt) begint een EU of NL, waarna 7 cijfers, een streepje en nog 4 cijfers volgen.

Bewaren en weggooien

Lege plastic verpakkingen van handgel gooi je weg bij het plastic afval, als dat apart wordt ingezameld. Anders kan het bij het restafval. Voor meer informatie over weggooien van producten, kijk op de website van Milieu Centraal.

Hoe lang is handgel houdbaar?

Desinfecterende handgels moeten een uiterste gebruiksdatum op het etiket hebben staan. Op het etiket van een cosmetische handgel kan je onderstaand symbool tegenkomen:

• 

  Aantal maanden houdbaar.

  Dit symbool, een geopend potje gevolgd door een getal en de letter M, staat voor het aantal maanden dat het product na opening houdbaar is.