Handgel

Met handgel (handalcohol) kun je je handen schoonmaken of desinfecteren zonder water en zeep.

Verschijningsvormen

Handgel is een vloeibaar schoonmaak- of voor je handen. Het zit vaak in een miniflesje dat je makkelijk meeneemt voor onderweg of in een klein flesje met een pompje zodat het goed te doseren is. Er bestaan cosmetische handgels die je handen schoonmaken, dat wil zeggen je handen reinigen en verfrissen, en desinfecterende handgels die je handen desinfecteren, dat wil zeggen de aanwezige ziektekiemen zoals bacteriën, schimmels en virussen op je handen doden.

Wat moet je weten

Wat zit er in handgel?

In cosmetische handgel zit ethanol ( ) om schoon te maken en te ontvetten. In desinfecterende handgel is ethanol de die eventuele ziektekiemen op je handen doodt zoals het nieuwe coronavirus (veroorzaker van COVID-19). De concentratie van ethanol in desinfecterende handgel is vaak hoger dan in cosmetische handgel. Soms zit er voor desinfectie in plaats van ethanol de stof isopropanol of een combinatie van deze stoffen in handgel. Andere werkzame stoffen die ziektekiemen doden en in desinfecterende handgel kunnen zitten, zijn chloorhexidinedigluconaat, waterstofperoxide en bifenyl-2-ol.
Verder zitten er in handgel vaak nog stoffen die je handen verzorgen (zacht maken en of hydrateren). In cosmetische handgels zitten ook nog om je handen lekker te laten ruiken.

Wanneer gebruik ik handgel?

Gebruik handgel alleen als er geen mogelijkheid is om je handen te wassen met water en zeep. Dus bijvoorbeeld als je je neus gesnoten hebt en er is geen water en zeep in de buurt om de eventuele ziektekiemen van je handen af te wassen. Gebruik dan wel desinfecterende handgel, want daarvan is bewezen dat het ziektekiemen doodt. Met alleen cosmetische handgel weet je niet of de eventuele ziektekiemen verwijderd (of gedood) zijn, want cosmetische handgel is vooral of uitsluitend bedoeld om te reinigen. Voor het reinigen van je handen is het beste advies om je handen gewoon te wassen met stromend water en vloeibare zeep. Door zeep te gebruiken verwijder je effectief eventuele ziektekiemen. Zeep lost vuil en ziektekiemen op en water spoelt de resten (het vuil) weg. Het gebruik van handgel is niet beter dan wassen met water en zeep. Kijk hier voor de adviezen over hygiëne en COVID-19 van het RIVM. 

Waar moet ik op letten als ik handgel gebruik?

Door de coronacrisis is het gebruik van handgel (handalcohol) enorm toegenomen. Lees de gebruiksaanwijzing en let op de aanbevolen dosering en inwerktijd. Verkeerd en veelvuldig gebruik van handgel kan leiden tot ongewenste effecten, zoals irritatie of een allergische reactie op de huid.  
Voor handgel geldt ook dat door verkeerd gebruik ziektekiemen minder goed of zelfs helemaal niet worden gedood. Het is zelfs mogelijk dat ziektekiemen resistent worden tegen het middel. Resistent betekent dat ziektekiemen ongevoelig worden voor een desinfecterende stof waardoor deze niet meer worden gedood.
Tot slot is het belangrijk om te weten dat een desinfecterende stof ook de onschadelijke en nuttige ziektekiemen doodt. Terwijl deze onschadelijke en nuttige ziektekiemen ons ook helpen beschermen tegen schadelijke ziektekiemen.  

Wat zegt de wet over handgel?

Handgels op de Nederlandse markt vallen onder de Europese Biocidenverordening (528/2012/EU) of de Europese Cosmeticaverordening (1223/2009/EG). Het doel waarmee de handgel verkocht wordt (schoonmaken of desinfecteren) bepaalt onder welke wetgeving het valt.  

Als op de verpakking van een handgel woorden staan als “desinfecterend” of “doodt bacteriën” dan is de handgel een biocide  en dient deze toegelaten te zijn door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en ( ). Er worden bij de toelating ook eisen gesteld aan de veiligheid voor de gebruiker, het milieu en de werkzaamheid. Deze eisen zijn vastgelegd in de Europese Biocidenverordening (528/2012/EU). De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) houdt toezicht op de handel in biociden die als consumentenproduct worden verkocht.

Handgels die vooral of uitsluitend bestemd zijn voor het schoonmaken of reinigen van de handen zonder water en zeep, vallen onder de Europese Cosmeticaverordening (1223/2009/EG). Op deze producten staan vaak woorden als ‘schone handen zonder water of zeep”, “fysiek schoon/visueel schoon” en “handreinigingsmiddel”. 

Actuele stand van zaken

Omdat het verschil tussen cosmetische en desinfecterende handgels niet altijd duidelijk is, is er momenteel in Europa een discussie over de vraag wanneer een handgel onder de Europese Biocidenverordening of onder de Cosmeticaverordening valt. 

Wil je zeker weten of van jouw handgel bewezen is dat het ziektekiemen doodt, controleer dan of er op de handgel een Nederlands of EU toelatingsnummer voor biociden staat. Een Nederlands toelatingsnummer heeft 5 cijfers en eindigt met een N (Nederland). Bijvoorbeeld: 12345N. Een toelating door de Europese Unie (die dus ook voor Nederland geldt) begint met EU of NL, waarna 7 cijfers, een streepje en nog 4 cijfers volgen.  Met het toelatingsnummer kun je in de toelatingendatabank op de website van het Ctgb controleren welke ziektekiemen: bacteriën, schimmels en/of virussen de handgel doodt.

Tips

Volg de instructies

Lees altijd de gebruiksaanwijzing op de verpakking van een handgel. Let bij desinfecterende handgel voor juiste werkzaamheid en effectiviteit op de aanbevolen dosering en inwerktijd.

Kinderen

Bewaar handgel buiten bereik van kinderen om te voorkomen dat ze het innemen. Het innemen kan leiden tot verwardheid, misselijkheid en braken, spraakstoornissen, bewegingsstoornissen, hoofdpijn en sufheid.

Online kopen

Als je een desinfecterende handgel wil kopen die op de Nederlandse markt is toegelaten, controleer dan of op het etiket een toelatingsnummer staat.
Let extra op als je online handgel bestelt:

  1. Online producten kopen bij Nederlandse webwinkel: doorgaans veilig.
  2. Online producten kopen bij webwinkel binnen de Europese Unie: doorgaans veilig.
  3. Online producten kopen bij webwinkel buiten de Europese Unie: mogelijk onveilig.

Ingrediënten

In deze ingrediëntenlijst zie je per stof of deze veilig is.

  • Hoe vaak zit het er in?
  • Veilig te gebruiken?

Ethanol Bacteriedodend / Oplosmiddel

  • Vaak

Alcohol (alcohol denat of ethanol) is een werkzame stof die vaak in desinfecterende handgels zit. Het doodt eventuele ziektekiemen op je handen. Alleen als er geen handenwasgelegenheid is en je handen niet zichtbaar of niet voelbaar vuil zijn, kan desinfecterende handgel worden gebruikt. Dus bijvoorbeeld als je je neus gesnoten hebt en je hebt geen water, zeep en handdoek in de buurt. Bewaar handgels buiten bereik van kinderen om verkeerd gebruik te voorkomen. Handgels met ethanol erin zijn veilig te gebruiken als je de gebruiksaanwijzing opvolgt.

Meer info over Ethanol

Glycerol Hydraterende stof

  • Vaak

Glycerin (of glycerol) heeft een hydraterende werking. Dit is nodig bij producten waar alcohol in zit, omdat alcohol de huid kan uitdrogen. Handgels met glycerin erin zijn veilig te gebruiken.

Meer info over Glycerol

Isopropanol Bacteriedodend

  • Soms

Isopropanol (isopropylalcohol of propaan-2-ol) is een oplosmiddel en zorgt ervoor dat de handgel vloeibaar blijft en goed uitsmeert op je handen. Daarnaast is isopropylalcohol een antibacteriële stof die ervoor zorgt dat eventuele ziektekiemen op je handen worden gedood. Handgel met isopropylalcohol erin is bij normaal gebruik veilig.

Limonene Geurstof

  • Soms
Meer alertheid geadviseerd voor
Mensen met een allergie

Limonene (of limoneen)  zit soms als geurstof in handgel. Handgel met limoneen erin is veilig te gebruiken. Heb je een parfumallergie, kies dan een handgel zonder limoneen.

Meer info over Limonene

Parfum Geurstof

  • Vaak
Meer alertheid geadviseerd voor
Mensen met een allergie

Parfum (of geurmiddel) zit vaak gebruikt in handgel. Het geeft de handgel en je handen een lekkere geur. Handgels met parfum erin zijn veilig te gebruiken. Als je een parfumallergie hebt, kies dan voor parfumvrije handgel.

Meer info over Parfum
Toon alle ingrediënten

Alternatieven

Wassen met water en (vloeibare) zeep.

Informatie op het etiket

Keurmerken

Er zijn geen keurmerken of certificeringen speciaal voor handgel.

Beweringen en waarschuwingen

Op het etiket van handgels kun je onderstaande beweringen tegenkomen: 

  • Antibacterieel
  • Antibacteriële werking
  • Bacteriedodend
  • Schone handen zonder water of zeep
  • Doodt ziektekiemen
  • Doodt 99,9% van de bacteriën

Deze beweringen zijn belangrijk om vast te stellen of een handgel onder de Europese Biocidenverordening (528/2012/EU) of Europese Cosmeticaverordening (1223/2009/EG) valt. Een handgel die valt onder de Europese Cosmeticaverordening is bedoeld om je handen mee schoon te maken. Een handgel die onder de Europese Biocidenverordening valt is bedoeld om te desinfecteren. Een desinfecterende handgel kun je herkennen aan een Nederlands of EU toelatingsnummer. Een Nederlands toelatingsnummer heeft 5 cijfers en eindigt met een N (Nederland). Bijvoorbeeld: 12345N. Een toelating door de Europese Unie (die dus ook voor Nederland geldt) begint een EU of NL, waarna 7 cijfers, een streepje en nog 4 cijfers volgen.

Bewaren en weggooien

Lege plastic verpakkingen van handgel gooi je weg bij het plastic afval, als dat apart wordt ingezameld. Anders kan het bij het restafval. Voor meer informatie over weggooien van producten, kijk op de website van Milieu Centraal.

Hoe lang is handgel houdbaar?

Desinfecterende handgels moeten een uiterste gebruiksdatum op het etiket hebben staan. Op het etiket van een cosmetische handgel kan je onderstaand symbool tegenkomen:

  • Dit symbool, een geopend potje gevolgd door een getal en de letter M, staat voor het aantal maanden dat het product na opening houdbaar is.