Wetten en regels
Producten moeten zijn voor consumenten. Daarom zijn er regels vastgelegd in de Warenwet. Voor sommige producten zijn extra regels gemaakt door de Nederlandse overheid en/of de Europese Unie. Bijvoorbeeld voor speelgoed, persoonlijke verzorgingsproducten en elektronica.
Europese regelgeving
Alle chemische stoffen die in producten worden gebruikt moeten ook aan Europese regels voldoen. Via de REACH Verordening (1907/2006/EG) is geregeld dat producenten en importeurs van chemische stoffen, mengsels en producten verplicht zijn ervoor te zorgen dat deze veilig zijn voor consumenten. Producenten en importeurs moeten zich aan de regels van REACH houden en ze moeten de chemische stoffen die ze willen gebruiken registreren. Er is ook regelgeving die voorschrijft wat de producenten op de etiketten van producten moeten zetten. Lees deze etiketten zorgvuldig. Ze vertellen hoe je veilig met een product kunt omgaan.
Verschillende regels in verschillende landen
De Europese regelgeving zorgt ervoor dat alle chemische stoffen die in producten worden gebruikt, aan de regels voldoen. Bovenop deze strenge regelgeving kunnen landen zelf nog extra wetgeving maken. Zo kan het dus zijn dat een product in Denemarken of Frankrijk aan strengere regels moet voldoen dan hetzelfde product in Spanje of Nederland.
Controle en handhaving
Producenten en importeurs moeten ervoor zorgen dat producten veilig zijn. In Nederland houdt de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) toezicht op de naleving van wet- en regelgeving. De NVWA controleert steekproefsgewijs de producten, kan boetes uitdelen en producten van de markt laten halen als het nodig is. De NVWA kan bedrijven ook verzoeken een product aan te passen. Wanneer je als consument twijfelt over de veiligheid van een product, meld dit dan bij de NVWA.
Zijn producten die je online koopt wel veilig?
De NVWA houdt ook toezicht op producten die Europese webwinkels aanbieden. Deze producten zijn meestal voor de Europese markt gemaakt en voldoen aan de Europese wetgeving. Dit houdt over het algemeen in dat producten met chemische stoffen veilig zijn voor de gezondheid van de consument. Neemt niet weg dat je wel moet blijven opletten waarvoor de producten zijn bedoeld én dat je het etiket goed moet lezen.
De NVWA heeft geen zicht op producten die bij webwinkels van buiten de Europese Unie zijn besteld. De kans dat ze niet voldoen aan de Europese wetgeving (en dus onveilig kunnen zijn) neemt daardoor toe. Zo zullen waarschuwingen, gebruiksaanwijzingen en onderhoudsvoorschriften bijna nooit in het Nederlands zijn. Tegen die aanbieders kan de NVWA niet optreden.
Dropshipping
Sommige webwinkels werken met dropshipping: als je een product bij een Nederlandse webwinkel bestelt, plaatst de webwinkel dezelfde bestelling bij een leverancier in een ander land van de Europese Unie of daarbuiten. Deze leverancier stuurt het product naar je op. Hierdoor kan de webwinkel niet de kwaliteit van het product controleren. Producten die van buiten de Europese Unie komen, voldoen vaak niet aan de Europese wetgeving. Ze zijn daarvoor niet gemaakt. Hoewel het de verantwoordelijkheid is van de webwinkel dat ze producten verkopen die voldoen aan alle Europese veiligheidseisen, is het verstandig altijd zelf goed na te gaan of een webwinkel met dropshipping werkt. Op de website van de NVWA vind je meer informatie waar je op kunt letten voordat je een product bij een webwinkel koopt.
Waar kan ik op letten bij het online kopen van producten?
- Koop bij voorkeur iets bij een Nederlandse webwinkel of webwinkel uit de Europese Unie. Zij verkopen producten die doorgaans veilig zijn. Let extra op of een webwinkel werkt met dropshipping.
- Let op: een webwinkel met een domeinnaam eindigend op '.nl' hoeft nog niet een webwinkel te zijn die echt in Nederland is gevestigd. Bekijk waar het bedrijf daadwerkelijk is gevestigd. Dat hoort op de website te staan. Als dat niet het geval is, kan dit een aanwijzing zijn dat er iets niet klopt.
- Staat er een verwijzing op de website naar Europese normen of Europese wetgeving en een verklaring dat de producten daaraan voldoen?
- Bezoek de website van de NVWA, of publieke Rapex, of OECD. Daar vind je (publieks)waarschuwingen en inspectieresultaten van producten met naam en toenaam.
- Kijk naar de prijs. Als het product een onmogelijk lage prijs heeft, dan is het misschien niet veilig.
- Lees reviews over het product.
- Heeft het product een CE-markering? Veel producten (maar niet alle) moeten volgens de Europese wetgeving van een CE-merkteken zijn voorzien.
CE-markering
CE-markering staat voor Conformité Européenne. Het is een merkteken waarmee een producent duidelijk maakt dat zijn product voldoet aan de Europese wetgeving rondom veiligheid, gezondheid, milieu en consumentenbescherming. Het product kan met succes een eventuele keuring doorstaan. Voor de meeste consumentenproducten is een keuring niet verplicht. Let wel op, sommige Chinese producenten verkopen producten met een CE-teken (China Export) dat lijkt op et Europese CE-teken. Meer informatie over de verschillen tussen de twee logo's vind je op de website van de NVWA.
Zeer Zorgwekkende Stoffen (SVHC stoffen)
De organisatie die namens de Europese Commissie toeziet op de REACH verordening is ECHA. ECHA bepaalt wat de zeer zorgwekkende stoffen zijn (SVHC stoffen in het Engels). Bijvoorbeeld omdat ze kankerverwekkend zijn, de voortplanting belemmeren, of zich ophopen in de voedselketen. Deze stoffen komen op de zogenaamde kandidaatslijst. Als stoffen op de kandidaatslijst staan moeten bedrijven op zoek naar veiligere alternatieven. De stoffen die op deze lijst staan kunnen ook op de autorisatielijst worden geplaatst. Dit betekent dat Europese bedrijven de chemische stoffen alleen mogen gebruiken als ze daar toestemming voor hebben. Chemische stoffen kunnen ook worden verboden. Dat heet restrictie. De stof mag dan niet meer worden gebruikt in de toepassingen die met zich meebrengen.
Wat kun je nu doen?
Een leverancier is verplicht om je binnen 45 dagen te informeren of er SVHC-stoffen (Zeer Zorgwekkende Stoffen) in een product zitten. Deze voorbeeldbrief kun je aanvullen en opsturen naar een leverancier.
ZZS stoffen
De Nederlandse overheid heeft bovenop de Europese lijst een aanvullende lijst gemaakt met zorgstoffen die aan dezelfde criteria voldoen als de stoffen op kandidaatslijst, maar niet formeel door ECHA zijn bepaald. Dit worden de ZZS stoffen genoemd. In het zogenoemde ‘Activiteitenbesluit’ gelden extra regels voor bedrijven die deze chemische stoffen lozen in het water of uitstoten in de lucht. Het besluit verplicht bedrijven om de uitstoot van zeer zorgwekkende stoffen zo laag mogelijk te houden.