In het kort
Zowel in buitenlak op basis van terpentine als in buitenlak op waterbasis zitten vluchtige organische stoffen (VOS). VOS zijn schadelijk voor de gezondheid. Probeer VOS zo min mogelijk in te ademen. In buitenlak op waterbasis zitten veel minder VOS dan in buitenlak op terpentinebasis. Er kunnen wel weer andere stoffen in zitten waar je een allergische reactie van kunt krijgen.
Wat zit er in buitenlak?
Buitenlak is meestal op basis van terpentine, maar er bestaat ook buitenlak op waterbasis (ook wel ‘water gedragen’ buitenlak of ‘acrylverf’ genoemd).
Zowel in buitenlak op terpentinebasis als op waterbasis zitten vluchtige organische stoffen (VOS). Deze VOS dienen als . Terpentine is een mengsel van verschillende VOS, zoals koolwaterstoffen. Buitenlak op basis van terpentine bestaat voor ongeveer 30% uit terpentine. Terpentine kan wel uit 200 verschillende stoffen bestaan. Soms lees je informatie over die stoffen op het etiket. Bijvoorbeeld 'koolwaterstoffen, C9-C11, n-alkanen, iso-alkanen, cyclische verbindingen, <2% '. Sommige van deze stoffen in terpentine, zoals de aromaten, ruiken heel sterk. Producenten kunnen deze geur (deels) verwijderen. Je krijgt dan buitenlak op basis van terpentine zonder sterke geur.
Zijn VOS schadelijk voor de gezondheid?
VOS verdampen snel en blijven vervolgens in de lucht hangen. VOS zijn schadelijk voor de gezondheid. Je kunt door het inademen van een grote hoeveelheid VOS last krijgen van luchtwegirritatie, duizeligheid, misselijkheid en een dronken gevoel. Als je elke dag veel VOS inademt, kun je uiteindelijk hersenschade oplopen. Dit heet Organo Psycho Syndroom (OPS) en wordt ook wel de schildersziekte genoemd. Probeer dus altijd zo min mogelijk VOS in te ademen.
In buitenlak op waterbasis zit veel minder VOS dan in buitenlak op basis van terpentine. Er kunnen wel weer andere schadelijke stoffen in zitten, zoals . Van bepaalde conserveermiddelen kan je een allergische reactie krijgen op de huid. Over het algemeen is verf op waterbasis minder schadelijk voor je gezondheid. Ook is het minder schadelijk voor het milieu, als je je kwasten tenminste niet schoonspoelt onder de kraan.
Kun je buitenlak gebruiken als je zwanger bent?
In buitenlak zitten stoffen die schadelijk zijn voor de gezondheid. Met name in de VOS kunnen stoffen zitten die schadelijk zijn voor het ongeboren kind. Probeer als je zwanger bent de damp van buitenlak zo veel mogelijk te vermijden, zowel van buitenlak op terpentinebasis als van buitenlak op waterbasis. Laat liever iemand anders verven die niet zwanger is.
Ingrediënten
In deze ingrediëntenlijst zie je per stof of deze veilig is.
- Hoe vaak zit het er in?
- Veilig te gebruiken?
2-Butanonoxim. Anti-velmiddel.
- Vaak
2-Butanonoxim zit vaak in buitenlak en is een anti-velmiddel. Dit betekent dat de stof ervoor zorgt dat er geen vlies ontstaat in het verfblik. Sommige mensen kunnen een allergische reactie op de huid krijgen van 2-butanonoxim.
3-Jood-2-propynylbutylcarbanaat. Conserveermiddel.
- Soms
3-Jood-2-propynylbutylcarbanaat (soms afgekort als IPBC) is een conserveermiddel en zit soms in buitenlak. Deze chemische stof zorgt ervoor dat buitenlak minder snel bederft in de verpakking, of maakt juist de geverfde laag langer houdbaar. Sommige mensen kunnen een allergische reactie op de huid krijgen van IPBC.
Alkydhars. Bindmiddel.
- Vaak
Alkydhars is een bindmiddel in buitenlak op terpentinebasis. Het bindt de chemische stoffen aan elkaar. Het bindmiddel vormt na drogen de uiteindelijke harde laag van de buitenlak. Alkydhars wordt gemaakt uit plantaardige olie en aardolie. In alkydhars kunnen ook nog kleine hoeveelheden andere stoffen zitten (bijvoorbeeld ftaalzuuranhydride). Deze stoffen zijn ontstaan bij het maken van alkydhars. Door deze andere stoffen kun je een allergische reactie op je huid krijgen van alkydhars.
Bis(1,2,2,6,6-pentamethyl-4-piperidyl)sebacaat. UV-filter.
- Soms
Deze chemische stof is een UV-filter en zit soms in buitenlak. Het zorgt ervoor dat de gelakte laag beter bestand is tegen UV-straling van de zon. Sommige mensen kunnen een allergische reactie op de huid krijgen van bis(1,2,2,6,6-pentamethyl-4-piperidyl)sebacaat
Koolwaterstoffen. Oplosmiddel.
- Vaak
Koolwaterstoffen (soms ook alifatische koolwaterstoffen genoemd) zijn vluchtige organische stoffen uit aardolie. Terpentine is een mengsel van koolwaterstoffen. Terpentine zit als oplosmiddel in veel buitenlak. Inademing van te veel koolwaterstoffen kan gezondheidsklachten geven of schadelijk zijn voor het ongeboren kind. Contact met de huid kan leiden tot eczeem. Bij normaal gebruik is buitenlak met koolwaterstoffen erin veilig.
Anti-velmiddel.
- Hoe vaak zit het er in?
- Veilig te gebruiken?
2-Butanonoxim.
- Vaak
2-Butanonoxim zit vaak in buitenlak en is een anti-velmiddel. Dit betekent dat de stof ervoor zorgt dat er geen vlies ontstaat in het verfblik. Sommige mensen kunnen een allergische reactie op de huid krijgen van 2-butanonoxim.
Bindmiddel.
- Hoe vaak zit het er in?
- Veilig te gebruiken?
Acrylaten.
- Soms
Acrylaten zijn een groep van verschillende chemische stoffen die soms in buitenlak zitten. Acrylaten kunnen als bindmiddel worden gebruikt in verf op waterbasis. Verf op waterbasis heet daarom ook wel ‘acrylverf’. Het bindmiddel ‘bindt’ de chemische stoffen aan elkaar en zorgt na het drogen voor de uiteindelijke harde laag van de buitenlak. Bepaalde acrylaten, de acrylaat-monomeren, kunnen bij sommige mensen tot een allergische reactie op de huid leiden.
Alkydhars.
- Vaak
Alkydhars is een bindmiddel in buitenlak op terpentinebasis. Het bindt de chemische stoffen aan elkaar. Het bindmiddel vormt na drogen de uiteindelijke harde laag van de buitenlak. Alkydhars wordt gemaakt uit plantaardige olie en aardolie. In alkydhars kunnen ook nog kleine hoeveelheden andere stoffen zitten (bijvoorbeeld ftaalzuuranhydride). Deze stoffen zijn ontstaan bij het maken van alkydhars. Door deze andere stoffen kun je een allergische reactie op je huid krijgen van alkydhars.
Conserveermiddel.
- Hoe vaak zit het er in?
- Veilig te gebruiken?
1,2-benzisothiazool-3(2H)-on.
- Zelden
1,2-benzisothiazool-3(2H)-on (ook wel bekend als benzisothiazolinon of BIT) gaat schimmel- en bacteriegroei tegen. Het kan als conserveermiddel in verf op waterbasis zitten. Het zorgt ervoor dat de binnenlak langer houdbaar is. Het zit zelden in buitenlak. Van BIT (en andere isothiazolinonen) is bekend dat herhaaldelijk contact met deze stof kan leiden tot allergie. Als je weet dat je allergisch bent voor BIT, kun je beter het gebruik van producten met deze stof vermijden.
3-Jood-2-propynylbutylcarbanaat.
- Soms
3-Jood-2-propynylbutylcarbanaat (soms afgekort als IPBC) is een conserveermiddel en zit soms in buitenlak. Deze chemische stof zorgt ervoor dat buitenlak minder snel bederft in de verpakking, of maakt juist de geverfde laag langer houdbaar. Sommige mensen kunnen een allergische reactie op de huid krijgen van IPBC.
4,5-Dichloor-2-octyl-2H-isothiazool-3-on.
- Zelden
4,5-dichloor-2-octyl-2H-isothiazool-3-on (afgekort DCOIT) kan als conserveermiddel in verf op waterbasis zitten. Het wordt zelden gebruikt in buitenlak. De stof gaat schimmel- en bacteriegroei in de geverfde laag tegen. Het maakt de buitenlak schimmelbestendig. Van DCOIT (en andere isothiazolinonen) is bekend dat herhaaldelijk contact met deze stof kan leiden tot allergie op de huid. Als je weet dat je allergisch bent voor DCOIT, kun je beter het gebruik van producten met deze stof vermijden.
CMI/MI.
- Zelden
CMI/MI is een conserveermiddel dat in hele kleine hoeveelheden voor kan komen in buitenlak op waterbasis. Het zorgt ervoor dat de buitenlak lang houdbaar is in de verpakking en niet bederft. Bij normaal gebruik is buitenlak met CMI/MI erin veilig. De chemische stof kan wel je huid irriteren. Mensen die veel in aanraking komen met CMI/MI - bijvoorbeeld schilders – kunnen overgevoelig worden voor de stof en last van huidallergische reacties krijgen. Om dit te voorkomen dragen schilders beschermingsmiddelen zoals beschermende kleding en handschoenen.
Methylisothiazool.
- Zelden
Methylisothiazool (soms ook methylisothiazolinon genoemd of afgekort MI) is een conserveermiddel dat in hele kleine hoeveelheden voor kan komen in buitenlak op waterbasis. Het zorgt ervoor dat binnenlak minder snel bederft en langer houdbaar is. Mensen die veel in aanraking komen met MI, bijvoorbeeld schilders, kunnen er allergische reacties van krijgen. Denk aan eczeem, bultjes en jeuk. Om dit te voorkomen dragen schilders beschermingsmiddelen, zoals handschoenen. Bij normaal gebruik is binnenlak met MI veilig.
Droger.
- Hoe vaak zit het er in?
- Veilig te gebruiken?
Kobaltcarboxylaat.
- Soms
Kobaltcarboxylaat wordt soms als hulpstof toegevoegd aan buitenlak. Deze chemische stof versnelt de droging. Sommige mensen zijn allergisch voor kobaltcarboxylaat en krijgen hiervan een allergische reactie op de huid.
Kleurstof.
- Hoe vaak zit het er in?
- Veilig te gebruiken?
Titaniumdioxide.
- Soms
Titaniumdioxide is een pigment dat buitenlak wit maakt. Naast kleur zorgen pigmenten ook voor dekking en daarom kan titaniumdioxide ook in verven zitten die niet wit zijn.
Oplosmiddel.
- Hoe vaak zit het er in?
- Veilig te gebruiken?
Koolwaterstoffen.
- Vaak
Koolwaterstoffen (soms ook alifatische koolwaterstoffen genoemd) zijn vluchtige organische stoffen uit aardolie. Terpentine is een mengsel van koolwaterstoffen. Terpentine zit als oplosmiddel in veel buitenlak. Inademing van te veel koolwaterstoffen kan gezondheidsklachten geven of schadelijk zijn voor het ongeboren kind. Contact met de huid kan leiden tot eczeem. Bij normaal gebruik is buitenlak met koolwaterstoffen erin veilig.
Vluchtige organische stoffen.
- Vaak
Buitenlak is vaak op basis van het oplosmiddel terpentine. Terpentine bestaat zelf uit een mengsel van koolwaterstoffen. Dit zijn vluchtige organische stoffen (VOS). Inademing van te veel VOS kan gezondheidsklachten geven. Contact van terpentine met de huid kan leiden tot eczeem. Bij normaal gebruik is buitenlak met VOS erin veilig. In VOS kunnen bepaalde stoffen zitten die schadelijk zijn voor het ongeboren kind. Probeer als je zwanger bent zo min mogelijk VOS in te ademen.
Water.
- Soms
Sommige buitenlak is op waterbasis. Water is dan (onder andere) het oplosmiddel dat zorgt dat de buitenlak dun genoeg is om goed uit te kunnen smeren.
Oppervlakteactieve stof.
- Hoe vaak zit het er in?
- Veilig te gebruiken?
2,4,7,9-Tetramethyldec-5-yn-4,7-diol.
- Soms
2,4,7,9-Tetramethyldec-5-yn-4,7-diol (ook wel afgekort als TMDD) is een oppervlakte-actieve stof, die soms in buitenlak op waterbasis zit. De chemische stof zorgt ervoor dat de buitenlak goed uit te smeren is en dat je geen druppels krijgt als je verft. Sommige mensen kunnen een allergische reactie op de huid krijgen van TMDD. Als je weet dat je allergisch bent voor TMDD, kun je beter het gebruik van producten met deze stof vermijden.
UV-filter.
- Hoe vaak zit het er in?
- Veilig te gebruiken?
Bis(1,2,2,6,6-pentamethyl-4-piperidyl)sebacaat.
- Soms
Deze chemische stof is een UV-filter en zit soms in buitenlak. Het zorgt ervoor dat de gelakte laag beter bestand is tegen UV-straling van de zon. Sommige mensen kunnen een allergische reactie op de huid krijgen van bis(1,2,2,6,6-pentamethyl-4-piperidyl)sebacaat
Vulstof.
- Hoe vaak zit het er in?
- Veilig te gebruiken?
Calciumcarbonaat.
- Soms
Calciumcarbonaat is een vulstof die veel voorkomt in buitenlak. Calciumcarbonaat is een andere naam voor krijt. De chemische stof zorgt ervoor dat de buitenlak voldoende dekkend is en oneffenheden opvult.
Kwarts.
- Soms
Kwarts (ook wel siliciumdioxide genoemd) is een vulstof die veel voorkomt in buitenlak. De chemische stof zorgt ervoor dat de verf voldoende dekkend is en oneffenheden opvult.
Tips
- Voorkom contact met de huid. In buitenlak zitten vaak stoffen die eczeem en allergische reacties kunnen veroorzaken. Tips om contact met de huid te voorkomen:
- Werk zorgvuldig; rustig roeren, niet morsen
- Draag werkkleding en handschoenen
- Denk eraan dat rollers meer spatten dan kwasten
- Lees de gebruiksaanwijzing op het etiket.
- Probeer het inademen van VOS te voorkomen. VOS verdampen snel en ze zijn schadelijk voor de gezondheid. Ook buiten kun je veel VOS inademen. Bijvoorbeeld als je een groot oppervlak schildert (zoals houten gevels) of bij warm of windstil weer.
- Houd buitenlak buiten bereik van kinderen, omdat er schadelijke stoffen in zitten. Probeer als je zwanger bent, zo min mogelijk te werken met buitenlak.
- Tips voor het verwijderen van verf of schuren:
- Gebruik bij voorkeur een schuurmachine met stofzuiger.
- Maak je schuurpapier nat om stofvorming te voorkomen.
- Gebruik liever geen verfafbranders of verfverwijderaars, maar een verfkrabber.
Online kopen
Let op als je buitenlak online bestelt:
- Koop je een product bij een Nederlandse webwinkel of webwinkel in het buitenland? Het is altijd goed om op te letten en na te gaan bij wie je iets koopt.
- Let extra op bij webwinkels die werken met dropshipping: je bestelt dan een product bij een Nederlandse webwinkel, de webwinkel plaatst daarna dezelfde bestelling bij een leverancier in een ander EU-land of daarbuiten. Deze leverancier stuurt het product dan naar je op. Hierdoor kan de webwinkel niet de kwaliteit van het product controleren. Lees meer over dropshipping op de pagina Wet- en regelgeving.
- Koop je zelf een product bij een webwinkel van buiten de Europese Unie? Beoordeel het product dan kritisch voordat je het koopt.
Verschijningsvormen
Verschillende soorten buitenlak
Vergeleken met gewone verf moet buitenlak bestand zijn tegen weer en wind. Ook moet buitenlak beter tegen UV-straling van zonlicht kunnen. Hoogglans buitenlak beschermt beter tegen UV-straling dan zijdeglans buitenlak. Op de verpakking van buitenlak zie je ook vaak de term alkydverf staan. Alkyd staat voor alkydhars en is meestal het in buitenlak.
Buitenlak is een ander product dan buitenbeits. Buitenbeits is vochtregulerend. Het zorgt ervoor dat het hout kan blijven ‘ademen’ en vocht in het hout er ook weer uit kan. Buitenlak zorgt juist voor een afsluitende laag. Over het algemeen is buitenlak harder dan buitenbeits en gaat daarom iets langer mee. Voor buitenlak moet je eerst grondverf of primer op het hout aanbrengen. Dat is bij beits niet nodig.
Informatie op het etiket
Keurmerken
Er bestaan keurmerken op het gebied van duurzaamheid en milieu voor verf. Voorbeelden van keurmerken die je kunt tegenkomen op de verpakking van buitenlak zijn:
-
Producten en diensten die het ECO-label krijgen zijn minder belastend voor het milieu op het gebied van grondstoffen, energie, water, schadelijke stoffen, afval en verpakking. Met dit label probeert de EU consumenten en bedrijven bewuster te maken van hun consumptie en productie.
-
Het Dubokeur keurmerk laat zien dat een product tot de meest milieuvriendelijke producten in een bepaalde productgroep behoort. Producten die in aanmerking komen voor het keurmerk zijn de producten met de laagste milieu-impact en producten mogen daarnaast geen schadelijke gezondheidseffecten hebben voor de gebruikers.
Beweringen en waarschuwingen
Op het etiket van terpentine kun je onderstaande symbolen tegenkomen:
-
Sommige producten met zo'n symbool leveren bij opname via de mond of huid en bij inademen direct irritatie op, sommige producten kunnen schadelijk zijn.
-
Product kan gemakkelijk vlam vatten als het in contact komt met een ontstekingsbron (brandende sigaret, lucifer, vonk). Zowel vaste stoffen, vloeibare stoffen als gassen kunnen ontvlammen.
-
Product kan bij opname via de mond of de huid of bij inademen mogelijk kankerverwekkend zijn of op een andere manier schadelijk zijn voor de gezondheid, bijvoorbeeld voor de voortplanting.
-
Producten die – als ze in het milieu terecht komen – schadelijk zijn voor de organismen. Deze producten kunnen bijvoorbeeld sterfte van vissen of bijen veroorzaken.
Bewaren en weggooien
Zit je tussen twee verfklussen in?
Kwasten of rollers met buitenlak op basis van terpentine kun je enkele dagen soepel houden door ze in een gesloten plastic zakje in de vriezer te bewaren. Kwasten met buitenlak op waterbasis kun je enkele dagen bewaren als je ze in een potje met water zet of als je ze strak in aluminiumfolie wikkelt. Dat laatste kan ook met rollers. Wil je kwasten voor het schilderen van buitenlak op basis van terpentine langere tijd bewaren, dan kun je ook in een potje met (rauwe) lijnolie zetten. Spoel kwasten niet uit onder de kraan en giet geen restjes verf door de gootsteen. Ook niet als je buitenlak op waterbasis is.
Weggooien
Buitenlak die over is en vochtige kwasten en rollers gooi je weg bij het klein chemisch afval. Een leeg en opgedroogd blik buitenlak gooi je weg bij het restafval, net zoals opgedroogde kwasten en rollers. Meer informatie over het weggooien van producten vind je op de website van Milieu Centraal.
Meer informatie
Hoeveelheid VOS in buitenlak
Op een blik buitenlak staat altijd de term VOS. Dit staat voor vluchtige organische stoffen. Tegenwoordig mag er minder VOS in buitenlak zitten dan vroeger. Op de verpakking lees je hoeveel VOS er daadwerkelijk in de buitenlak zit en wat dit betekent. Daarvoor zijn 3 categorieën:
| Hoeveelheid VOS (gram per liter (g/L))
|
Dit betekent
|
| Minder dan 100
|
Geen/zeer weinig oplosmiddel
|
| 100 tot 300
|
Oplosmiddelarm
|
| Meer dan 300
|
Oplosmiddelrijk
|
Buitenlak op waterbasis herken je meestal doordat er op de verpakking staat ‘geen/zeer weinig oplosmiddel’. Is de buitenlak op basis van terpentine, dan staat er meestal het woord ‘oplosmiddelarm’ op de verpakking. Over het algemeen is buitenlak met minder VOS minder schadelijk voor je gezondheid.
Wat zegt de wet over buitenlak?
Buitenlak die in Nederland te koop is, moet voldoen aan Europese wetgeving. In de Europese Unie is afgesproken dat chemische stoffen die in verf en lakken zit, moeten voldoen aan de Europese REACH Verordening (1907/2006/EG). Er is een Europese verfrichtlijn (2004/42/EG) die per 2010 bepaalde eisen stelt aan de hoeveelheid VOS in buitenlak. In buitenlak op basis van water (watergedragen buitenlak), mag niet meer dan 130 g/L VOS zitten. Buitenlak op basis van terpentine mag niet meer dan 300 g/L VOS bevatten. Hoeveel VOS er volgens de wet maximaal in mag zitten moet op het etiket staan (dit is de EU-grenswaarde). Op het etiket van buitenlak moet ook staan hoeveel VOS erin zit en of het ‘geen/zeer weinig oplosmiddel’ bevat, ‘oplosmiddelarm’ of ‘oplosmiddelrijk’ is.
Daarnaast moet buitenlak ook voldoen aan de Warenwet. Producenten en importeurs moeten ervoor zorgen dat buitenlak die op de markt komt is. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) houdt toezicht of producenten en importeurs de wettelijke eisen naleven.