In het kort.
Lood is een zacht, buigzaam, kneedbaar, blauwgrijs materiaal. Het wordt op veel manieren in producten gebruikt. Bij zijn producten waar lood in zit . Maar als je te veel lood binnenkrijgt, kan dat slecht zijn voor de gezondheid.
Waarom zit deze stof in producten?.
Lood wordt nog vaak gebruikt, omdat het zwaar, makkelijk te bewerken en goedkoop is. In gebouwen wordt lood bijvoorbeeld gebruikt om kieren te dichten (loodslabben) en bij glas-in-loodramen. In elektronica wordt lood vaak gemengd met tin of zilver om onderdelen aan elkaar te solderen. Verder komt lood ook voor in glas, keramiek en aardewerk. Sportvissers gebruiken lood vaak als vislood.
Is deze stof veilig?.
Bij normaal gebruik van producten met lood is de blootstelling meestal laag en niet schadelijk voor de gezondheid. Maar als je te veel lood binnenkrijgt, bijvoorbeeld via voedsel, aardewerk, kristalglas, water of lucht, kan lood wel schadelijk zijn voor de gezondheid. Zo kan het bijvoorbeeld zorgen voor bloedarmoede en een verhoogde bloeddruk. De blootstelling kan ook leiden tot schade aan de nieren, miskramen, verstoring van de hersenen en het zenuwstelsel en een verminderde vruchtbaarheid. Jonge kinderen zijn extra gevoelig voor lood. Bij kinderen kan lood ervoor zorgen dat ze minder goed kunnen leren. Ook kan lood bijdragen aan gedragsproblemen als agressie, impulsief gedrag en hyperactiviteit. Lood kan ook via de moederkoek bij ongeboren kinderen terechtkomen en daar het zenuwstelsel en de hersenen ernstig beschadigen.
In sommige oude stadswijken zit nog lood in de bodem. Dit komt doordat er vroeger veel lood werd gebruikt in huizen en in de industrie. De afgelopen jaren is veel vervuilde grond schoongemaakt, maar nog niet overal. Je kunt bij het Bodemloket of je gemeente navragen of de grond in jouw tuin lood bevat. Op plaatsen waar kinderen in contact kunnen komen met lood in de grond, is het belangrijk om de blootstelling zo klein mogelijk te houden. Zo kun je je kinderen de handen laten wassen na het buitenspelen en regelmatig je huis stofzuigen. Ook kan je de tuin zo inrichten dat er minder direct contact met de grond is, bijvoorbeeld een zandbak met schoon zand, een grasmat gelegd op een schone laag grond en het kweken van groenten in een bak.
Soms kun je te veel lood binnenkrijgen via drinkwater. Bijvoorbeeld als er nog oude loden leidingen in je huis liggen. Op de website van het Voedingscentrum vind je meer informatie over lood in drinkwater.
Meer informatie.
De discussie over lood over de jaren heen
Lood werd vroeger gebruikt in waterleidingen. Sinds 1960 is dit in Nederland verboden, omdat bleek dat lood uit de leidingen in het drinkwater kwam. Ook het gebruik van lood in verf (zowel in kleurstoffen als in menie die roesten voorkomt) is sinds 1990 in de Europese Unie verboden. Vanaf 1993 is er een verbod op het gebruik van loodhagel voor jagers. Jagers gebruiken nu andere metalen, zoals zink, staal en bismut. Het gebruik van lood in benzine is sinds 1999 in de Europese Unie verboden. Ook mag lood niet meer voorkomen in persoonlijke verzorgingsproducten.
Momenteel discussiëren wetenschappers en de politiek over het gebruik van vislood in de sportvisserij. Lood is een van de Prioritaire Stoffen onder de Kaderrichtlijn Water. De regels hieruit zijn in Nederland opgenomen in de Omgevingswet. Deze houden in dat zo min mogelijk lood in het watermilieu mag komen. In de 'Green Deal Sportvisserij Loodvrij' staan afspraken om het gebruik van lood in de sportvisserij verder te verminderen. Door het gebruik van lood in de bouw, jacht en visserij zijn in stedelijke gebieden, op en nabij bedrijventerreinen, in bermen van drukke wegen, in uiterwaarden van rivieren en op schietterreinen hoge hoeveelheden lood teruggevonden. De meeste van deze plekken zijn inmiddels schoongemaakt.
Wat zegt de wet over lood?
In sommige producten is het gebruik van lood nog wel toegestaan, maar in hele kleine hoeveelheden:
Batterijen: In draagbare batterijen mag maximaal 0,01% lood zitten. Wanneer een batterij meer dan 0,004% lood bevat, moet dit op de verpakking staan (Verordening (EU) 2023/1542).
Verpakkingsmateriaal: In verpakkingen mag lood in kleine hoeveelheden voorkomen, zoals is vastgelegd in de Richtlijn 94/62/EG betreffende verpakkingen en verpakkingsafval.
Sieraden en (haar)accessoires: In sieraden en (haar)accessoires mag niet meer dan 0,05% lood zitten (Verordening (EU) 2012/836 betreffende lood in sieraden). Uitzonderingen hierop zijn onder andere kristalglas, natuurlijke (half)edelstenen en email.
: Voor keramiek, zoals aardewerk en porselein, dat in contact komt met levensmiddelen is vastgelegd hoeveel lood er maximaal uit mag loskomen (Richtlijn 84/500/EEG). Voor plastic is dit ook vastgelegd (Verordening (EU) Nr. 10/2011).
Producten voor dagelijks gebruik: Uit producten die je dagelijks gebruikt en die kinderen in hun mond kunnen stoppen, mag niet meer dan 0,05% lood loskomen Uitzonderingen hierop zijn onder andere kristalglas, natuurlijke (half)edelstenen, email en sleutels en sloten (Verordening (EU) 2015/628 betreffende lood en loodverbindingen). Vanaf 2024 mag er nog maar 0,1% lood in PVC zitten (Verordening (EU) 2023/293 wat betreft lood en verbindingen daarvan in PVC).
Speelgoed: Voor speelgoed is ook vastgelegd hoeveel lood er maximaal uit mag loskomen (Speelgoedrichtlijn 2009/48/EC).
Textiel: Het gebruik van zware metalen, waaronder lood, is in de textielindustrie (nog) niet verboden. Sinds 1 november 2020 gelden er wel extra regels voor zware metalen, zoals lood in textiel (Verordening 2018/1513).