In het kort.
Lood is zacht, buigzaam, kneedbaar, blauwgrijs materiaal. Het wordt op veel verschillende manieren in producten gebruikt. Bij zijn producten waar lood in zit . Een te hoge blootstelling aan lood kan negatieve gezondheidseffecten hebben.
Waarom zit deze stof in producten?.
Lood is een zacht, buigzaam, kneedbaar, blauwgrijs materiaal. Door het hoge soortelijk gewicht, de gemakkelijke verwerking en de lage prijs is het gebruik van lood nog altijd populair. Zo wordt het bij woningen en gebouwen gebruikt om kieren te dichten (loodslabben) en wordt het gebruikt bij glas-in-loodramen. In oplaadbare batterijen en accu’s wordt lood als elektrode gebruikt. In elektronica worden soldeerverbindingen van lood met tin en soms ook zilver gebruikt. Ook worden verschillende loodverbindingen gebruikt in glas, keramiek en aardewerk en als PVC- . Sportvissers gebruiken lood vaak als vislood.
Is deze stof veilig?.
Bij normaal gebruik van producten waar lood in zit, zal de hoeveelheid waaraan je wordt blootgesteld onder de gestelde grenzen liggen en is er geen .
Lood heeft geen essentiële functie in je lichaam. Bij een te hoge blootstelling aan lood via bijvoorbeeld voedsel, aardewerk, kristalglas, water en lucht kan lood negatieve effecten op de gezondheid hebben. Zo kan het bijvoorbeeld zorgen voor bloedarmoede en een verhoogde bloeddruk. De blootstelling kan ook leiden tot nierbeschadiging, miskramen, verstoring van de hersenen en het zenuwstelsel en een verminderde vruchtbaarheid bij mannen. Jonge kinderen zijn vooral gevoelig voor lood. Bij kinderen kan lood negatieve effecten hebben op het leervermogen en bijdragen aan gedragsstoornissen als agressie, impulsief gedrag en hyperactiviteit. Lood kan via de moederkoek bij ongeboren kinderen terechtkomen, waar het ernstige schade aan het zenuwstelsel en de hersenen kan toebrengen.
In sommige oude stadswijken is nog lood aanwezig in de bodem, omdat er eeuwenlang veel lood is gebruikt in de woonomgeving en de industrie. De laatste jaren zijn veel bodemverontreinigingen opgeruimd, maar nog niet op alle plekken. Op plaatsen waar kinderen in contact kunnen komen met lood in de bodem, is het belangrijk om maatregelen te nemen om blootstelling te beperken tot een zo laag mogelijk niveau. Zo kun je je kinderen de handen laten wassen na het spelen en regelmatig je huis stofzuigen. Ook kan je de tuin zo inrichten dat er minder direct contact met de bodem is, bijvoorbeeld een zandbak met schoon zand, een grasmat gelegd op een schone laag grond, en het kweken van groenten in een bak.
Soms kun je te veel lood binnen krijgen via drinkwater. Bijvoorbeeld als er nog oude loden leidingen in je huis liggen. Of als je net nieuwe leidingen of kranen hebt, bijvoorbeeld in een nieuwbouwhuis. Op de website van het Voedingscentrum vind je meer informatie over lood in drinkwater.
Meer informatie.
De discussie over lood over de jaren heen
Lood werd vroeger gebruikt in waterleidingen. Sinds 1960 is dit niet meer toegestaan, omdat toen ontdekt werd dat lood vrijkwam uit de leidingen en zeer schadelijk is. De toepassing van lood in verf (zowel in kleurstoffen als in verf die roesten voorkomt (menie)) is sinds 1990 in de EU verboden. Vanaf 1993 is er een verbod op het gebruik van loodhagel in de jacht. Jagers gebruiken nu andere metalen, zoals zink, staal en bismut. Het gebruik van lood in brandstoffen is sinds 1999 in de EU niet meer toegestaan. Ook is vastgelegd dat lood niet meer in persoonlijke verzorgingsproducten mag worden gebruikt.
Momenteel discussiëren wetenschappers en de politiek over het gebruik van lood in PVC en het gebruik van vislood in de sportvisserij. Lood is inmiddels een van de Prioritaire Stoffen onder de Kaderrichtlijn Water. Deze richtlijn heeft als doel de verontreiniging van het watermilieu met lood geleidelijk te verminderen. In de 'Green Deal Sportvisserij Loodvrij' is in mei 2018 vastgelegd dat het gebruik van lood in de sportvisserij in 2021 met ten minste 30% verminderd moet zijn.
Door het gebruik van lood in de bouw, jacht en visserij zijn zowel in stedelijke gebieden, op en nabij bedrijventerreinen, in bermen van drukke wegen, in uiterwaarden van rivieren en op schietterreinen hoge hoeveelheden lood teruggevonden. Deze plekken zijn inmiddels grotendeels gereinigd.
Wat zegt de wet over lood?
In sommige producten is het gebruik van lood in kleine hoeveelheden nog wel toegestaan:
- Verpakkingsmateriaal
In verpakkingen mag lood nog beperkt voorkomen, zoals is vastgelegd in de Richtlijn 2004/12/EG betreffende verpakkingen en verpakkingsafval. - Sieraden en (haar)accessoires
In sieraden en (haar)accessoires mag niet meer dan 0,05% lood zitten (Verordening (EU) 2015/628 betreffende lood en loodverbindingen). - Voedselcontactmaterialen
Voor keramiek, zoals aardewerk en porselein, dat in contact komt met levensmiddelen is vastgelegd hoeveel lood er maximaal uit mag loskomen (migreren) (Richtlijn 84/500/EEG). Voor plastic is dit ook vastgelegd (Verordening (EG) Nr. 10/2011). - Producten voor dagelijks gebruik
Uit producten die je dagelijks gebruikt en kinderen in hun mond kunnen stoppen mag niet meer dan 0,05% lood migreren (REACH Verordening 1907/2006/EG). Uitzonderingen hierop zijn onder andere kristalglas, natuurlijke (half)edelstenen, email en sleutels en sloten. - Speelgoed
Voor speelgoed is ook vastgelegd hoeveel lood er maximaal uit mag migreren (Speelgoedrichtlijn 2009/48/EC). - Textiel
Het gebruik van zware metalen, waaronder lood, is in de textielindustrie (nog) niet verboden. Sinds 1 november 2020 gelden er wel extra regels voor zware metalen, zoals lood in textiel (Verordening 2018/1513).