In het kort.
Plastic is goedkoop, gaat lang mee en kent eindeloos veel toepassingen. Het gebruik van plastic neemt sinds de jaren ’50 alleen nog maar toe. Producten gemaakt van plastic zijn bij te gebruiken.
Waarom zit deze stof in producten?.
Elke dag gebruik je veel producten die van plastic zijn gemaakt. Plastic zit bijvoorbeeld in je telefoon, speelgoed en verpakkingsmateriaal. Ook rioleringsbuizen en regenkleding zijn vaak van plastic gemaakt. Voor al die producten zijn er verschillende soorten plastic. Zo zijn er harde plastics, zachte plastics, doorzichtige plastics of juist plastics met kleur. Ook zijn er plastics met speciale eigenschappen, zoals plastics waarin je eten kan bewaren of waarvan speelgoed wordt gemaakt.
Veel gebruikte soorten plastic
ABS
ABS (acrylonitril-butadieen-styreen) is een veelgebruikt hard plastic dat moeilijk te verbuigen is. Het zit in plastic onderdelen van telefoons, speelgoed en huishoudelijke apparaten zoals televisies.
PE, HDPE en LDPE
PE (polyetheen, wordt ook met de oudere term polyethyleen aangeduid) is een plastic dat in allerlei producten zit. Uit PE kan je HDPE en LDPE maken. HDPE (hoge-dichtheid polyethyleen, ook afgekort als PE-HD) is een ondoorzichtig, dik materiaal en zit veel in speelgoed, shampooflessen, emmers en bijvoorbeeld flessen die vruchtensap bevatten. LDPE (lage-dichtheid polyethyleen, ook afgekort als PE-LD) is het broertje van HDPE. Zachte plastic producten zoals vershoudfolie, boodschappentassen en sommige knijpflessen zijn van LDPE gemaakt.
PA
PA (polyamide) is een plastic dat wordt gebruik om bijvoorbeeld babyflessen van te maken. PA zit ook in textiel zoals regenkleding, zwemkleding, panty’s, touwen, vlaggen en vloerkleden.
PC
PC (polycarbonaat) is een sterk en doorzichtig plastic. Van PC worden verschillende producten gemaakt, zoals dvd’s, mobiele telefoons en drinkflessen. PC kan BPA (bisfenol A) bevatten. BPA is een chemische stof, die effect kan hebben op je hormoonhuishouding.
PES
PES (polyethersulfon) is net als PC een sterk en doorzichtig plastic. Het wordt vaak als vervanger van PC gebruikt. Het zit bijvoorbeeld soms in babyflessen. Voor de productie van PES kan BPS (bisfenol S) worden gebruikt. Over BPS is veel minder bekend dan over BPA omdat deze stof minder goed is onderzocht. Verschillende Europese wetenschappelijke comités hebben aangegeven dat ze verwachten dat BPS vergelijkbare schadelijke eigenschappen heeft als BPA.
PET
PET (polyethyleentereftalaat, ook afgekort als PETP) is een dun en vaak doorzichtig plastic waarvan de flessen van water en frisdranken gemaakt worden, de bekende PET-flessen. PET wordt daarnaast ook gebruikt om textiel van te maken. Je vindt het bijvoorbeeld in regenkleding en fleecevesten.
PLA
PLA (polymelkzuur) is een plastic. Het wordt bijvoorbeeld gebruikt als verpakkingsmateriaal voor voeding.
PP
PP (polypropeen of polypropyleen) is een hard maar wel flexibel plastic dat wordt gebruikt in plastic meubelen, auto-onderdelen en jerrycans. Ook babyflessen en broodtrommels worden vaak van dit materiaal gemaakt.
PS
PS (polystyreen ofwel piepschuim) is een lichtgewicht plastic dat goed isoleert en waterafstotend is. PS wordt onder andere toegepast in verpakkingsmateriaal en isolatiemateriaal.
PVC
PVC (polyvinylchloride) is een plastic dat wordt gebruikt als alternatief voor hout en beton. PVC is een goedkope en gemakkelijk bewerkbare vorm van plastic. Ook opblaasbare zwembadjes, regenkleding en zacht plastic speelgoed, zoals poppen, kunnen van PVC zijn gemaakt.
PUR
PUR (polyurethaan) wordt gebruikt voor het maken van verschillende soorten hard of rubberachtig plastic. Voorbeelden hiervan zijn: skateboardwielen, schoenzolen, surfplanken, huishoudelijke apparaten zoals koelkasten, en auto-onderdelen zoals bumpers.
Melaminekunststof
Melaminekunststof (vaak foutief afgekort als melamine) is sterk, hard en licht materiaal. Ook is het goed bestand tegen zure voedingsmiddelen en dranken. Keuken- en tafelgerei kan gemaakt zijn van melaminekunststof. Andere producten waar melaminekunststof in kan zitten zijn vloeren, meubels, constructiematerialen, papier- en kartonproducten en elektronische apparaten.
Is deze stof veilig?.
Producten gemaakt van plastic zijn bij normaal gebruik veilig te gebruiken.
Meer informatie.
Toevoegingen aan plastic
Afhankelijk van het product worden er nog andere chemische stoffen aan plastic toegevoegd ( ). Hierdoor krijg het plastic extra eigenschappen. Voorbeelden van additieven zijn:
Weekmakers: deze zorgen ervoor dat het plastic soepel is, zoals bijvoorbeeld bij een tuinslang.
: deze zorgen ervoor dat het plastic minder zwaar is. Het wordt bijvoorbeeld gebruikt bij verpakkingsmiddelen.
Kleurstoffen: deze geven het plastic een kleur, zoals bij speelgoed.
UV-stabilisatoren: deze voorkomen verkleuring van het plastic door de zon en zorgen ervoor dat het plastic zijn sterkte niet verliest.
Vlamvertragers: deze worden bijvoorbeeld in de behuizing van elektrische apparaten gebruikt. Ze zorgen ervoor dat brand zich minder snel verspreid.
: dit zijn chemische stoffen die voorkomen dat het plastic wordt aangetast door zoals schimmels en bacteriën.
Sommige van deze additieven kunnen mogelijk een schadelijk effect hebben op de gezondheid. Maar, een groot deel van deze additieven zit vast in het plastic en zal er bijna niet uit vrijkomen. Sommige additieven kunnen min of meer ‘los’ in het plastic zitten en kunnen wel vrijkomen. Dit betekent dat ze naar het oppervlak van het plastic kunnen bewegen en dat je er dan mee in aanraking kan komen. Bijvoorbeeld doordat je het plastic aanraakt met je huid of doordat de stof terecht komt in het voedsel. Op basis van een risicobeoordeling kan bepaald worden hoeveel van een stof vrij mag komen zonder dat het schadelijk is voor je gezondheid. Deze hoeveelheden zijn afgesproken volgens de wet voor bijvoorbeeld speelgoed en producten die in contact staan met voedsel zoals babyflessen.
Hoeveel van een stof kan vrijkomen uit het plastic hangt van verschillende factoren af. Bijvoorbeeld van de temperatuur of zuurgraad. Of bijvoorbeeld van het vetgehalte van het verpakte product. Het is daarom belangrijk om producten te gebruiken volgens de aanwijzingen van de producent.
Microplastics
Microplastics zijn plastic deeltjes die kleiner dan 5 millimeter zijn. Microplastics ontstaan door het uiteenvallen van plastic zwerfafval of tijdens gebruik van plastic producten. Ook kunnen microplastics als ingrediënten in producten zitten, bijvoorbeeld in persoonlijke verzorgingsproducten, schoonmaakmiddelen en verf.
Wat zegt de wet over plastic?
Producten gemaakt van plastic moeten voldoen aan de Europese richtlijn Algemene productveiligheid (2001/95/EG). Dit houdt in dat producenten en importeurs verplicht zijn om ervoor te zorgen dat producten veilig zijn voor consumenten bij normaal gebruik. Daarnaast moeten de producten ook voldoen aan de REACH Verordening (1907/2006/EG) waarin het gebruik van chemische stoffen (bijvoorbeeld kleurstoffen als additieven in plastic) is vastgelegd.
Er is speciale regelgeving voor voedselcontactmaterialen. Dat zijn verpakkingsmaterialen voor levensmiddelen en gebruiksartikelen zoals bestek en keukenapparatuur. Die kunnen van plastic zijn en additieven bevatten die in het voedsel terecht kunnen komen. Er zijn Europese Verordeningen die eisen stellen aan voedselcontactmaterialen (1935/2004/EG) en richtlijnen bieden voor plastics in voedselcontactmaterialen (10/2011/EU). Deze zijn verwerkt in het Warenwetbesluit Verpakkingen en Gebruiksartikelen (WVG).
Vanaf juli 2021 geldt de Europese richtlijn voor minder wegwerpplastic in zee (2019/904/EU). Deze richtlijn gaat over plastic wegwerpproducten zoals drinkbekers, bestek en wattenstaafjes. Door deze strengere eisen zal het zwerfafval van plastic verminderen en minder microplastics ontstaan.
Kunststof identificatiecodes
De identificatiecode (nummer 1 t/m 7 in een driehoek van pijlen) geeft het type plastic aan, dat veel in verpakkingsmateriaal wordt gebruikt (zie onderstaande afbeelding). Er staat vaak ook een afkorting van de naam van het gebruikte plastic bij. Zo kan plastic in de afvalverwerking op de juiste wijze verzameld en hergebruikt worden. Soms kan je op een product ook deze identificatiecode vinden.
-
Code 1: PET of PETE.
-
Code 2: HDPE of PE-HD.
-
Code 3: PVC of V.
-
Code 4: LDPE of PE-LD.
-
Code 5: PP.
-
Code 6: PS.
-
Code 7: Overig of O.
