In het kort.
Bisfenol A (BPA) is een chemische stof die in veel plastic producten zit. Ook wordt het soms gebruikt in verpakkingsmateriaal van voedsel. Het kan van daaruit in kleine hoeveelheden in ons voedsel terechtkomen.
Als je te veel BPA binnenkrijgt, kan dat nadelige effecten hebben op de gezondheid. Zo is bekend dat BPA schadelijke effecten kan hebben op het immuunsysteem, de stofwisseling, het zenuwstelsel, het hormoonsysteem, de voorplanting en de ontwikkeling van (het zenuwstelsel van) het ongeboren kind. Er zijn verschillende Europese regels over het gebruik van BPA in producten om ervoor te zorgen dat je niet wordt blootgesteld aan schadelijke hoeveelheden.
Waarom zit deze stof in producten?.
BPA wordt gebruikt om verschillende soorten plastic te maken, zoals polycarbonaat (PC) en epoxyhars (coating).
BPA zit in veel producten, zoals bouwmaterialen (verf en coatings van leidingen), elektronica, verpakkingsmateriaal van voedsel, speelgoed en medische hulpmiddelen. BPA kan worden gebruikt in harde plastic flessen en ook in de dunne witte plastic laag in de binnenkant van blikjes kan BPA zitten.
Is deze stof veilig?.
Als je te veel BPA binnenkrijgt, kan dat nadelige effecten hebben op de gezondheid. Zo is bekend dat BPA schadelijke effecten kan hebben op het immuunsysteem, de stofwisseling, het zenuwstelsel, het hormoonsysteem, de voorplanting en de ontwikkeling van (het zenuwstelsel van) het ongeboren kind.
Binnenkrijgen van BPA
BPA kan uit producten loskomen (migreren). Vooral via eten en drinken kan je BPA binnenkrijgen. Via voedselverpakkingen, zoals blikjes of plastic verhoudbakjes, kan BPA in je eten terechtkomen. Of BPA echt in het eten en drinken terechtkomt, hangt van veel verschillende dingen af. Bijvoorbeeld van welk plastic het bakje gemaakt is, wat voor eten of drinken er in het bakje zit en hoe je het met bakje omgaat. Verhitting van plastic bakjes in de magnetron kan er bijvoorbeeld voor zorgen dat er meer BPA in het eten of drinken terechtkomt. Het is daarom belangrijk om plastic producten te gebruiken volgens de gebruiksaanwijzing. Verhit geen plastic als het daar niet voor bedoeld is.
Blootstelling aan BPA moet omlaag
Nieuwe inzichten laten zien dat BPA mogelijk al bij lagere hoeveelheden schadelijk voor de gezondheid van de mens is dan eerder gedacht. Daarom verlaagde de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) in 2023 de waarde voor de hoeveelheid BPA die iemand mag binnenkrijgen zonder dat dit schadelijke gevolgen heeft voor de gezondheid.
Volgens de berekeningen van EFSA is de blootstelling aan BPA (de hoeveelheid die iemand binnenkrijgt) hoger dan de nieuwe waarde. Dat betekent dat er gezondheidsrisico’s kunnen zijn door blootstelling aan BPA. Het is daarom belangrijk dat de blootstelling aan BPA omlaag gaat. Meer informatie over de nieuwe waarde vind je op de website van het RIVM.
Meer informatie.
Wat wordt er gedaan om blootstelling te verminderen?
BPA kan in veel verschillende soorten producten voorkomen, waardoor iedereen er wel aan blootgesteld wordt. Ook verschillende organisaties vinden dat we minder BPA moeten binnenkrijgen. Daarom worden er steeds meer maatregelen genomen om de blootstelling te verlagen. Zo mag BPA niet meer gebruikt worden in babyflesjes. Ook zijn er strengere regels voor het gebruik in speelgoed voor kinderen onder de 3 jaar dat bedoeld is om in de mond te stoppen. Verder heeft de Europese Unie in juni 2024 een wetsvoorstel aangenomen om per eind 2024 een verbod op BPA in bijna alle in te voeren. Zo wordt onder andere de blootstelling aan BPA via voedselverpakkingen verminderd.
Wat zegt de wet over BPA?
Er zijn een aantal Europese regels voor het gebruik van BPA in producten. Sommige worden de komende jaren nog aangescherpt. Voor verschillende producten zijn maatregelen getroffen:
BPA mag niet meer of nog maar heel weinig gebruikt worden in:
Babyflessen en anti-lekbekers en anti-lekflessen (Richtlijn 2011/8/EG)
Persoonlijke verzorgingsproducten (Europese Cosmeticaverordening (1223/2009/EG))
Thermisch papier, zoals kassabonnen (Europese REACH verordening (1907/2006/EG))
Het gebruik van BPA in bijna alle voedselcontactmaterialen wordt per eind 2024 verboden. BPA mag al niet meer in verpakkingen van baby- en peutervoedsel zitten. Meer informatie over BPA in relatie tot voeding vind je bij het Voedingscentrum.
In de Europese richtlijn Speelgoed (2009/48/EG) staat hoeveel BPA uit speelgoed mag loskomen. Vanuit speelgoed voor kinderen tot de leeftijd van drie jaar en in speelgoed dat bedoeld is om in de mond te nemen (bijvoorbeeld een bijtring) mag maximaal 0,04 mg/l loskomen.
Zijn er alternatieven voor BPA?
Er wordt onderzoek gedaan naar stoffen die BPA kunnen vervangen, zoals bisfenol S (BPS). BPS lijkt erg op BPA. Over BPS is veel minder bekend dan over BPA, omdat deze stof minder goed is onderzocht. Verschillende Europese wetenschappelijke comités verwachten dat sommige andere bisfenolen, zoals BPS, ongeveer dezelfde schadelijke eigenschappen hebben als BPA. Daarom zijn sommige andere bisfenolen, net als BPA, vanaf eind 2024 niet meer of onder bepaalde voorwaarden toegestaan in voedselcontactmaterialen.