In het kort.
Microplastics zijn hele kleine stukjes plastic, kleiner dan 5 millimeter. Ze kunnen bewust als ingrediënten aan producten worden toegevoegd, bijvoorbeeld persoonlijke verzorgingsproducten, was- en reinigingsmiddelen en verf. Dit worden primaire microplastics genoemd. Sinds 17 oktober 2023 is het in Europa verboden om producten te verkopen waaraan bewust microplastics aan zijn toegevoegd.
De meest microplastics komen echter in het milieu door slijtage van grotere plastic spullen, zoals plasticzwerfafval, autobanden en kleding. Deze worden secundaire microplastics genoemd.
Microplastics breken bijna niet af en kunnen schadelijk zijn voor het milieu. Er wordt veel onderzoek gedaan naar de voor het milieu en de gezondheid.
Waarom zit deze stof in producten?.
Microplastics zijn hele kleine stukjes plastic, kleiner dan 5 millimeter. Ze kunnen verschillende vormen hebben, zoals bolletjes, vlokken of vezels. Microplastics worden aan producten toegevoegd om verschillende redenen. Zo worden ze gebruikt als in persoonlijke verzorgingsproducten en verf, of als in medicijnen. Soms worden ze als vezels of vulmiddel aan beton of lijm toegevoegd. Daarnaast vind je microplastics in glitters en in rubbergranulaat in kunstgrasvelden.
Is deze stof veilig?.
Sinds 17 oktober 2023 is het in Europa verboden om producten te verkopen waaraan microplastics zijn toegevoegd. Dit verbod is bedoeld om te voorkomen dat microplastics in het milieu terechtkomen. Toch komen de meeste microplastics in het milieu niet door toevoeging aan producten (primaire microplastics). Ze ontstaan vooral door het slijten en uit elkaar vallen van grotere plastic spullen, zoals zwerfafval, autobanden, verf en tijdens het wassen van kleding (secundaire microplastics). Er zijn verschillende maatregelen genomen om dit te verminderen, zie voor meer informatie het kopje ‘Maatregelen om microplastics in het milieu te verminderen’.
Microplastics breken niet of nauwelijks af. Ze blijven dus lang in het milieu. Dat kan schadelijk zijn voor planten en dieren. Het is nog onbekend hoeveel microplastics schadelijk zijn voor het milieu en wat de gevolgen zijn voor je gezondheid. Dat komt doordat ‘microplastics’ een verzamelnaam is voor heel veel verschillende soorten kleine plasticdeeltjes. Deze deeltjes verschillen in:
Vorm, zoals bolletjes, vlokken of vezels,
Materiaal, bijvoorbeeld het soort plastic of ,
Grootte, van bijna 5 millimeter tot zo klein dat je ze alleen met een microscoop kunt zien.
Omdat microplastics zo verschillend zijn, is het moeilijk te zeggen hoe makkelijk ze in het lichaam komen, waar ze terechtkomen, en welke chemische stoffen eruit kunnen vrijkomen. En om het nog complexer te maken: chemische stoffen, maar ook kunnen zich soms hechten aan microplastics. Die kunnen zich dan makkelijker verspreiden en dat kan ook gevolgen hebben voor de gezondheid.
Er is nog veel onzekerheid over microplastics. Daarom wordt er op dit moment veel onderzoek gedaan naar de risico’s voor het milieu en de gezondheid.
Meer informatie.
Maatregelen om microplastics in het milieu te verminderen
De Europese Unie wil voorkomen dat er meer microplastics in het milieu komen. Daarom zijn er verschillende maatregelen genomen.
Maatregelen gericht op primaire microplastics
Sinds 17 oktober 2023 is het in Europa verboden om stoffen en mengsels te verkopen waaraan bewust microplastics zijn toegevoegd. Dit geldt voor producten zoals persoonlijke verzorgingsproducten, verf en voor losse glitters. Voor de meeste producten geldt het verbod meteen. Sommige andere producten, zoals rubbergranulaat in kunstgrasvelden en nagellak, mogen nog een tijdje verkocht worden. Sommige producten zijn uitgezonderd van het verbod. Dat is het geval als de microplastics niet los kunnen komen tijdens gebruik, bijvoorbeeld bij glitters die stevig vastzitten in lijm of verf, en als er instructies bij zitten waarin staat hoe je het product moet gebruiken en weggooien, zodat microplastics zo min mogelijk in het milieu komen. Het doel van het verbod is namelijk om te voorkomen dat microplastics in het milieu terechtkomen. Er zijn ook situaties waarin niet helemaal duidelijk is of het verbod geldt, bijvoorbeeld bij voorwerpen met glitters erop die bij kunnen loslaten. Voorbeelden zijn toilettasjes of kerstversieringen. In Nederland en sommige andere Europese landen vallen deze producten wel onder het verbod, maar in andere landen niet. Hierdoor is het soms onduidelijk welke producten precies verboden zijn.
De Europese Commissie werkt ook aan regels om te voorkomen dat kleine plastic korrels, zogenaamde pellets, in het milieu terechtkomen. Pellets zijn kleine plastic korrels die worden versmolten om nieuwe plastic producten te maken.
Maatregelen gericht op secundaire microplastics
Om secundaire microplastics te verminderen, is er sinds juli 2021 een Europese richtlijn voor minder wegwerpplastic (2019/904/EU). Deze richtlijn geldt voor plastic wegwerpproducten, zoals drinkbekers, bestek, rietjes en wattenstaafjes. Door deze strengere eisen en verboden zal het zwerfafval verminderen en minder bijdragen aan de vorming van microplastics in het milieu.
Er zijn ook andere maatregelen genomen. Zo is er statiegeld op kleine plastic flesjes. Daardoor worden deze flesjes vaker ingeleverd en gerecycled, en belanden ze minder vaak als afval in het milieu. Ook zitten doppen vast aan plastic flessen en drankverpakkingen. Hierdoor verkleint de kans dat de doppen als zwerfafval in het milieu terechtkomen.