In het kort

Tekenbeten komen steeds meer voor in Nederland. Er zijn anti-tekenmiddelen met verschillende die je tegen tekenbeten helpen beschermen. Het zijn vaak dezelfde middelen die je ook tegen muggen kunt gebruiken. Sommige anti-tekenmiddelen zijn niet geschikt voor kinderen of worden afgeraden als je zwanger bent.

Wat zit er in anti-tekenmiddel?

Teken zitten in de buurt van bomen of struiken in hoog gras of tussen dode bladeren. Teken voeden zich met bloed van dieren maar ook van mensen. Een tekenbeet kan gevaarlijk zijn, omdat een teek de ziekte van Lyme kan overbrengen en in zeldzame gevallen tekenencefalitis. Anti-tekenmiddelen kunnen je helpen beschermen tegen tekenbeten. Je kunt ze op je huid of kleding smeren of sprayen.

In anti-tekenmiddel zit als werkzame stof DEET, citriodiol (ook wel p-menthaan-3,8-diol genoemd) of ethylbutylacetylaminopropionaat (ethyl N-acetyl-N-butyl-ß-alaninaat). Deze stoffen zorgen voor afweer van teken en muggen. DEET en citriodiol zijn de bekendste werkzame stoffen in anti-tekenmiddel. Producten om huisdieren te beschermen tegen teken bevatten andere stoffen, zoals permethrin of fipronil. Deze middelen werken heel anders. Ze mogen niet op mensen worden gebruikt. Kleding voor professionele risicogroepen (zoals boswachters of hoveniers) kan wel zijn ingespoten met permethrin.

Zijn anti-tekenmiddelen schadelijk voor de gezondheid? 

Te veel blootstelling aan anti-tekenmiddel zoals DEET, kan leiden tot vergiftigingsverschijnselen. Wanneer je je houdt aan de gebruiksvoorschriften op de verpakking dan is anti-tekenmiddel niet schadelijk voor je gezondheid.

Kinderen, baby’s en borstvoeding

Meestal lees je op het etiket van anti-tekenmiddel dat het niet geschikt is voor kinderen onder een bepaalde leeftijd. Zij kunnen gemakkelijker te veel worden blootgesteld. Sommige anti-tekenmiddelen mogen dan ook niet onder een bepaalde leeftijd (3 maanden, 1 jaar, of in het geval van producten met DEET zelfs 13 jaar of 18 jaar) worden gebruikt. Ook mogen de meeste anti-tekenmiddelen niet in je neus, mond of ogen komen. Breng anti-tekenmiddelen bij kinderen dan ook niet aan rond de ogen, mond of neus. Sla ook de handjes over. Zo voorkom je dat kinderen het middel in hun ogen, mond of neus kunnen wrijven. Bewaar anti-tekenmiddel altijd buiten het bereik van kinderen.

Als je borstvoeding geeft is het belangrijk om geen anti-tekenmiddel op je borsten te smeren. Was ook je handen voordat je gaat voeden. Zo voorkomt je dat het in de mond van je baby komt.

Gebruik van anti-tekenmiddel tijdens de zwangerschap

Het gebruik van DEET wordt vaak afgeraden als je zwanger bent. Onderzoek heeft nog niet voldoende aangetoond dat er geen zijn bij het gebruik van producten met DEET tijdens de zwangerschap. Wil je tijdens je zwangerschap beschermen tegen teken? Gebruik dan liever een anti-tekenmiddel met citriodiol of ethylbutylacetylaminopropionaat.

Verschillende concentraties DEET

Anti-tekenmiddel met DEET erin is in Nederland verkrijgbaar met concentraties van 20 tot 50% DEET. Hogere concentraties zijn effectiever of werken langer, maar je mag ze minder vaak gebruiken op een dag. Hoge concentraties DEET zijn niet geschikt voor jonge kinderen of als je zwanger bent. In andere landen kan je soms anti-tekenmiddel kopen met hogere concentraties dan 50% DEET. Gebruik deze niet. Een hogere concentratie dan 50% werkt niet beter, maar leidt wel eerder tot schadelijke effecten op je gezondheid. Je wordt namelijk sneller aan te veel DEET blootgesteld. Bovendien kunnen hogere concentraties dan 50% ook leiden tot blaarvorming op je huid.

Ingrediënten

In deze ingrediëntenlijst zie je per stof of deze veilig is.

Tips

Volg de instructies

Volg altijd de gebruiksaanwijzing van de producent. Op het etiket staat vanaf welke leeftijd en hoe vaak je het mag gebruiken op een dag, hoe lang een middel werkt tegen teken, maar ook hoe (of waar) je het moet aanbrengen.

Wat moet je doen bij een tekenbeet?

Ben je door een teek gebeten, dan is het erg belangrijk om deze zo snel mogelijk, en in zijn geheel te verwijderen. Gebruik een tekentang of pincet en pak de teek zo dicht mogelijk bij de huid. Smeer niets op de teek voordat je hem hebt verwijderd. Gebruik ook geen brandende sigaret om de teek te verwijderen.

Als een stukje van de kop in de huid achterblijft is dat ongevaarlijk. Dat komt er vanzelf weer uit, net als bij een splinter. Ontsmet hierna het beetwondje.

Lukt het niet om de teek te verwijdere, of zit de teek er langer dan 24 uur? Neem dan contact op met je huisarts. Neem ook contact op met je huisarts als er na de tekenbeet een rode of blauwrode kring ontstaat. Op de website van het RIVM vind je meer informatie over tekenbeten. 

Aantasting van kunststoffen

DEET zit meestal opgelost in een , zoals ethanol of isopropylalcohol. Deze oplosmiddelen kunnen kunststoffen, van bijvoorbeeld brillen of horloges, aantasten. Natuurlijke materialen en nylon worden niet aangetast door middelen met DEET. Andere anti-tekenmiddelen hebben het voordeel dat er geen oplosmiddel in zit dat kunststoffen aantast.

Controleer het toelatingsnummer

In Nederland mag je anti-tekenmiddelen met werkzame stoffen alleen gebruiken als ze zijn toegelaten door het College voor de toelating van en ( ). Op de verpakking van toegelaten anti-tekenmiddelen staat een toelatingsnummer. Dit nummer bestaat voor Nederland uit vier of vijf cijfers gevolgd door de letter N, of een nummer dat begint met NL met daarna 7 cijfers, een streepje en nog 4 cijfers. Ook kan het middel zijn toegelaten voor alle lidstaten in de Europese Unie. Deze toelating (die dus ook voor Nederland geldt) begint met EU, waarna 7 cijfers, een streepje en nog 4 cijfers volgen.

Alternatieven

Er zijn geen alternatieve producten om een tekenbeet te voorkomen. Je kunt wel de kans op een tekenbeet verkleinen door op een pad te blijven lopen en niet door struiken, planten en hoog gras. Ook kan je lichaamsbedekkende kleding dragen, zoals dichte schoenen, een lange broek en een jas, trui of t-shirt met lange mouwen.

Verschijningsvormen

Verschillende soorten anti-tekenmiddel

Anti-tekenmiddelen vind je in de vorm van lotions, sprays en sticks. Je smeert of sprayt anti-tekenmiddel vaak op je onderbenen, op schoenen, broekspijpen en de onbedekte huid. Het zijn bijna altijd dezelfde producten die je ook gebruikt als anti-muggenmiddel.

Informatie op het etiket

Keurmerken

Er zijn geen keurmerken of certificeringen speciaal voor anti-tekenmiddel.

Beweringen en waarschuwingen

Op het etiket van anti-tekenmiddel kun je onderstaande symbolen tegenkomen:

  • Sommige producten met zo'n symbool leveren bij opname via de mond of huid en bij inademen direct irritatie op, sommige producten kunnen schadelijk zijn.
  • Product kan gemakkelijk vlam vatten als het in contact komt met een ontstekingsbron (brandende sigaret, lucifer, vonk). Zowel vaste stoffen, vloeibare stoffen als gassen kunnen ontvlammen.

Bewaren en weggooien

Anti-tekenmiddel gooi je weg bij het klein chemisch afval. Je kunt het inleveren bij de milieustraat van je gemeente. Meer informatie over het weggooien van producten vind je op de website van  Milieu Centraal.

Meer informatie

Wat zegt de wet over anti-tekenmiddel?

De meeste anti-tekenmiddelen zijn biociden. Voordat biociden mogen worden verkocht, moeten ze zijn toegelaten door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb). Je kunt dit controleren in de toelatingendatabank op de website van het Ctgb. Ze moeten aan een groot aantal eisen voldoen, die gaan over zowel de veiligheid van de gebruiker en het milieu als over de werkzaamheid van het product. De eisen zijn vastgelegd in de Europese Biocidenverordening (528/2012/EU). De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) houdt toezicht op de handel in biociden die als consumentenproduct worden verkocht.

Werkingsduur

Op de verpakking staat meestal hoe lang het middel je tegen teken beschermt. Anti-tekenmiddel werkt soms minder lang tegen teken dan tegen muggen. Dit is vooral bij middelen met DEET erin. Middelen met citriodiol of ethylbutylacetylaminopropionaat beschermen je meestal langer tegen teken. Ook omdat je ze vaker mag gebruiken.