Anti-tekenmiddel

Tekenbeten komen steeds meer voor in Nederland. Er zijn anti-tekenmiddelen met verschillende werkzame stoffen(extra informatie) De werkzame stof is de stof die zorgt voor het effect van het product. Je spreekt van werkzame stoffen in bijvoorbeeld gewasbeschermingsmiddelen, biociden of (dier)geneesmiddelen. die je tegen tekenbeten helpen beschermen. Het zijn vaak dezelfde middelen die je ook tegen muggen kunt gebruiken. Sommige anti-tekenmiddelen zijn niet geschikt voor kinderen of worden afgeraden als je zwanger bent.

Teken zitten in de buurt van bomen of struiken in hoog gras of tussen dode bladeren. Teken voeden zich met bloed van dieren maar ook van mensen. Een tekenbeet kan gevaarlijk zijn, omdat een teek de ziekte van Lyme kan overbrengen en in zeldzame gevallen tekenencefalitis. Anti-tekenmiddelen kunnen je helpen beschermen tegen tekenbeten. Je kunt ze op je huid of kleding smeren of sprayen.

In anti-tekenmiddel zit als werkzame stof DEET, citriodiol (ook wel p-menthaan-3,8-diol genoemd) of ethylbutylacetylaminopropionaat (ethyl N-acetyl-N-butyl-ß-alaninaat). Deze stoffen zorgen voor afweer van teken en muggen. DEET en citriodiol zijn de bekendste werkzame stoffen in anti-tekenmiddel. Producten om huisdieren te beschermen tegen teken bevatten andere stoffen, zoals permethrin of fipronil. Deze middelen werken heel anders. Ze mogen niet op mensen worden gebruikt. Kleding voor professionele risicogroepen (zoals boswachters of hoveniers) kan wel zijn ingespoten met permethrin.

Zijn anti-tekenmiddelen schadelijk voor de gezondheid? 

Te veel blootstelling aan anti-tekenmiddel zoals DEET, kan leiden tot vergiftigingsverschijnselen. Wanneer je je houdt aan de gebruiksvoorschriften op de verpakking dan is anti-tekenmiddel niet schadelijk voor je gezondheid.

Kinderen, baby’s en borstvoeding

Meestal lees je op het etiket van anti-tekenmiddel dat het niet geschikt is voor kinderen onder een bepaalde leeftijd. Zij kunnen gemakkelijker te veel worden blootgesteld. Sommige anti-tekenmiddelen mogen dan ook niet onder een bepaalde leeftijd (3 maanden, 1 jaar, of in het geval van producten met DEET zelfs 13 jaar of 18 jaar) worden gebruikt. Ook mogen de meeste anti-tekenmiddelen niet in je neus, mond of ogen komen. Breng anti-tekenmiddelen bij kinderen dan ook niet aan rond de ogen, mond of neus. Sla ook de handjes over. Zo voorkom je dat kinderen het middel in hun ogen, mond of neus kunnen wrijven. Bewaar anti-tekenmiddel altijd buiten het bereik van kinderen.

Als je borstvoeding geeft is het belangrijk om geen anti-tekenmiddel op je borsten te smeren. Was ook je handen voordat je gaat voeden. Zo voorkomt je dat het in de mond van je baby komt.

Gebruik van anti-tekenmiddel tijdens de zwangerschap

Het gebruik van DEET wordt vaak afgeraden als je zwanger bent. Onderzoek heeft nog niet voldoende aangetoond dat er geen risico’s(extra informatie) Een risico is een mogelijk effect dat bij een bepaalde groep personen (of bij bepaalde individuen) kan optreden ten gevolge van het gebruik van een product (met daarin chemische stoffen). zijn bij het gebruik van producten met DEET tijdens de zwangerschap. Wil je tijdens je zwangerschap beschermen tegen teken? Gebruik dan liever een anti-tekenmiddel met citriodiol of ethylbutylacetylaminopropionaat.

Verschillende concentraties DEET

Anti-tekenmiddel met DEET erin is in Nederland verkrijgbaar met concentraties van 20 tot 50% DEET. Hogere concentraties zijn effectiever of werken langer, maar je mag ze minder vaak gebruiken op een dag. Hoge concentraties DEET zijn niet geschikt voor jonge kinderen of als je zwanger bent. In andere landen kan je soms anti-tekenmiddel kopen met hogere concentraties dan 50% DEET. Gebruik deze niet. Een hogere concentratie dan 50% werkt niet beter, maar leidt wel eerder tot schadelijke effecten op je gezondheid. Je wordt namelijk sneller aan te veel DEET blootgesteld. Bovendien kunnen hogere concentraties dan 50% ook leiden tot blaarvorming op je huid.

Volg de instructies

Volg altijd de gebruiksaanwijzing van de producent. Op het etiket staat vanaf welke leeftijd en hoe vaak je het mag gebruiken op een dag, hoe lang een middel werkt tegen teken, maar ook hoe (of waar) je het moet aanbrengen.

Wat moet je doen bij een tekenbeet?

Ben je door een teek gebeten, dan is het erg belangrijk om deze zo snel mogelijk, en in zijn geheel te verwijderen. Gebruik een tekentang of pincet en pak de teek zo dicht mogelijk bij de huid. Smeer niets op de teek voordat je hem hebt verwijderd. Gebruik ook geen brandende sigaret om de teek te verwijderen.

Als een stukje van de kop in de huid achterblijft is dat ongevaarlijk. Dat komt er vanzelf weer uit, net als bij een splinter. Ontsmet hierna het beetwondje.

Lukt het niet om de teek te verwijdere, of zit de teek er langer dan 24 uur? Neem dan contact op met je huisarts. Neem ook contact op met je huisarts als er na de tekenbeet een rode of blauwrode kring ontstaat. Op de website van het RIVM vind je meer informatie over tekenbeten. 

Aantasting van kunststoffen

DEET zit meestal opgelost in een alcohol(extra informatie) Een alcohol is scheikundig gezien een organische verbinding met een hydroxylgroep. Alcoholen worden vaak gebruikt als oplosmiddel(extra informatie) Een oplosmiddel is een vloeibare stof waarin andere chemische stoffen opgelost kunnen worden. Het wordt gebruikt om vaste stoffen op te lossen, om harde substanties vloeibaar te maken en om geuren te verspreiden. Naast water zijn alcoholen een bekende groep oplosmiddelen. , ontsmettingsmiddel (bacteriedodend), schoonmaakmiddel en brandstof. De bekendste alcoholen zijn ethanol (de alcohol die ook in alcoholische dranken zit), propanol en butanol (of isobutanol). , zoals ethanol of isopropylalcohol. Deze oplosmiddelen kunnen kunststoffen, van bijvoorbeeld brillen of horloges, aantasten. Natuurlijke materialen en nylon worden niet aangetast door middelen met DEET. Andere anti-tekenmiddelen hebben het voordeel dat er geen oplosmiddel in zit dat kunststoffen aantast.

Controleer het toelatingsnummer

In Nederland mag je anti-tekenmiddelen met werkzame stoffen alleen gebruiken als ze zijn toegelaten door het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen(extra informatie) Een gewasbeschermingsmiddel is meestal een bestrijdingsmiddel dat wordt gebruikt om planten of plantaardige producten te beschermen, of ongewenste planten te doden (onkruidbeschermingsmiddelen). Ze worden toegepast in de landbouw, maar je kan het ook toepassen in je eigen tuin. en biociden(extra informatie) Biociden zijn stoffen of middelen om schadelijke of ongewenste organismen te bestrijden. Biociden zijn geen middelen om planten of plantaardige producten te beschermen, of ongewenste planten te doden. Dat zijn gewasbeschermingsmiddelen. Er zijn veel soorten biociden, bijvoorbeeld ontsmettingsmiddelen, conserveermiddelen en middelen voor plaagbestrijding. ( Ctgb(extra informatie) Het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) beoordeelt of gewasbeschermingsmiddelen en biociden veilig zijn voor mens, dier en milieu. ). Op de verpakking van toegelaten anti-tekenmiddelen staat een toelatingsnummer. Dit nummer bestaat voor Nederland uit vier of vijf cijfers gevolgd door de letter N, of een nummer dat begint met NL met daarna 7 cijfers, een streepje en nog 4 cijfers. Ook kan het middel zijn toegelaten voor alle lidstaten in de Europese Unie. Deze toelating (die dus ook voor Nederland geldt) begint met EU, waarna 7 cijfers, een streepje en nog 4 cijfers volgen.

Er zijn geen alternatieve producten om een tekenbeet te voorkomen. Je kunt wel de kans op een tekenbeet verkleinen door op een pad te blijven lopen en niet door struiken, planten en hoog gras. Ook kan je lichaamsbedekkende kleding dragen, zoals dichte schoenen, een lange broek en een jas, trui of t-shirt met lange mouwen.