In het kort.
Nitrosamines kunnen onbedoeld ontstaan tijdens het maken van bepaalde producten, zoals producten van latex (natuurlijk rubber). Sommige nitrosamines kunnen kankerverwekkend zijn. Daarom worden er strenge eisen gesteld aan nitrosamines in producten en de hoeveelheid die vrij mag komen.
Waarom zit deze stof in producten?.
Nitrosamines zijn chemische stoffen die kunnen ontstaan tijdens het maken van bepaalde producten. Ze zijn ongewenst en kunnen voorkomen in producten van latex, in voedsel, in sigarettenrook en in speelgoed zoals slijm en vingerverf. De twee meest voorkomende nitrosamines zijn N-nitrosodimethylamine (NDMA) en N-nitrosodiethylamine (NDEA).
Nitrosamines kunnen ontstaan als een zogenoemde nitroserende stof en een nitroseerbare stof met elkaar reageren. Voorbeelden van nitroserende stoffen zijn nitriet (NO2), nitraat (NO3), salpeterigzuur (HNO2) en stikstofoxiden (NO2 of of NOx). Voorbeelden van nitroseerbare stoffen zijn sommige aminen, amiden en ureumverbindingen.
Nitrosamines in latex
In latex kunnen nitrosamines ontstaan bij het met behulp van carbamaten. Vulkaniseren is een proces waarbij latex sterker en elastischer wordt gemaakt. In producten van latex kunnen hierdoor nitrosamines en nitroseerbare stoffen zitten. Zoals bij ballonnen, regenlaarzen, fopspenen, en condooms. Een producent kan voorkomen dat nitrosamines ontstaan door andere chemische stoffen te gebruiken.
Nitrosamines in andere (niet latex) producten
Ook in producten die niet van latex zijn gemaakt, zoals slijm en vingerverf, kunnen nitrosamines zitten. Grondstoffen voor het maken van deze producten kunnen namelijk vervuild zijn met nitrosamines.
Is deze stof veilig?.
Sommige nitrosamines kunnen kankerverwekkend zijn. Daarom stellen wetten strenge eisen aan de hoeveelheid nitrosamines in producten en voedsel en hoeveel hieruit mogen vrijkomen. Uit wetenschappelijke onderzoeken blijkt dat de gemiddelde blootstelling via onder andere latexproducten en voedsel bij niet leidt tot gezondheidsrisico’s. Het is natuurlijk wel beter om zo min mogelijk met nitrosamines in aanraking te komen.
Meer informatie.
Nitrosamines in speelgoed
Sommige nitrosamines kunnen kankerverwekkend zijn. Daarom worden er strenge eisen gesteld aan het vrijkomen van nitrosamines en nitroseerbare stoffen uit (latex) speelgoed. Deze eisen zijn vastgelegd in de Europese Richtlijn Speelgoed (2009/48/EG). De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft onderzoek uitgevoerd naar de aanwezigheid van nitrosamines in ballonnen en in vingerverf.
Uit het onderzoek van de NVWA in 2018 bleek dat uit 16 van 58 ballonnen (27%) meer nitrosamines en nitroseerbare stoffen vrijkwamen dan was toegestaan. De toegestane waarden waren ≤0,05 mg/kg voor nitrosaminen en ≤1,0 mg/kg voor nitroseerbare stoffen. De verkoop van deze ballonnen is dan ook verboden. Meer informatie over dit onderzoek vind je op de pagina ballonnen.
Vingerverf kan vervuild zijn met nitrosamine N-nitrosodiethanolamine (NDELA). Uit onderzoek van de NVWA in 2015 bleek in één van de soorten onderzochte vingerverf meer NDELA zat dan was toegestaan. In vingerverf mag niet meer dan <0,02 mg/kg NDELA zitten. De NVWA heeft de verkoop van die specifieke vingerverf dan ook verboden.
Nitrosamines in persoonlijke verzorgingsproducten
Omdat nitrosamines worden gezien als kankerverwekkende stoffen gelden er strenge eisen. In de Europese Cosmeticaverordening (1223/2009/EG) is vastgelegd dat nitrosamines in persoonlijke verzorgingsproducten verboden zijn, en dat producenten het ontstaan van nitrosamines in moeten vermijden.
Nitrosamines in andere producten
Ook voor andere producten waar nitrosamines in kunnen zitten, zoals spenen van latex, gelden strenge eisen. Zo staat in de Europese norm ‘Artikelen voor zuigelingen en peuters - Fopspenen voor baby's en kleine kinderen - Veiligheidseisen en beproevingsmethoden’ (NEN-EN 1400:2013+A2:2018) hoeveel nitrosamines er maximaal mogen vrijkomen uit verschillende baby- en kinderproducten. Voor medische hulpmiddelen is in de wetgeving (verordening voor medische hulpmiddelen (2017/745)) vastgelegd dat nitrosamines geen onacceptabele schadelijke effecten voor de gebruiker mogen hebben.
Nitraat en nitrosamines in voedsel
Nitraat is een stof die van nature voorkomt in groenten en soms in grondwater. Ook voegen producenten nitraat en nitriet (ontstaat uit nitraat) soms aan voedsel toe om de houdbaarheid te verbeteren of om het een bepaalde kleur te geven. In bepaalde omstandigheden kunnen in je lichaam nitrosamines ontstaan doordat er nitraat in je voedsel zit. De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) geeft echter aan dat nitraat uit voedsel waarschijnlijk geen gezondheidsrisico’s veroorzaakt.