PFAS

PFAS zijn een groep chemische stoffen en zitten in veel producten. Er zijn PFAS waar zorgen over bestaan, zoals GenX stoffen. Bij het normaal gebruik(extra informatie) Dit betekent dat je een product gebruikt zoals het bedoeld is, of zoals het op het etiket beschreven staat. Abnormaal gebruik van een product is bijvoorbeeld een halve tube tandpasta in je mond doen. Of met haarspray je planten laten glanzen. Of geen raam open doen wanneer er op het product staat dat je het in een goed geventileerde ruimte moet gebruiken, zoals bij gebruik van verf of een impregneerspuitbus.  van consumentenproducten met PFAS zijn er niet meteen gezondheidsrisico’s. Sommige PFAS kunnen gezondheidsrisico’s veroorzaken bij langdurige blootstelling.

PFAS is een verzamelnaam en staat voor per- en polyfluoroalkylstoffen. Deze groep chemische stoffen is door mensen gemaakt en komt van nature niet voor in het milieu. PFAS hebben handige eigenschappen: ze zijn bijvoorbeeld water-, vet-, vuil- en stofafstotend. Ze kunnen goed tegen warmte en worden niet gemakkelijk aangetast door andere chemische stoffen. PFAS kunnen ook vloeistoffen goed laten uitvloeien. Dit betekent dat blusschuim zich bijvoorbeeld snel over een brandend oppervlak kan verdelen. Voorbeelden van PFAS zijn PFOA (ook wel C8 genoemd), PFOS en GenX-stoffen (ook wel HFPO-DA of FRD-stoffen genoemd).

PFAS in verschillende producten

Producenten gebruiken PFAS bijvoorbeeld bij het maken van regenkleding, buitensport- en skikleding. Maar ook bij het maken van pannen met een anti-aanbaklaag en om papier water- en vetafstotend te maken, zoals bij bakpapier en pizzadozen. Vaak zitten de PFAS dan als het ware vastgebonden aan of in het materiaal van het product. In dat geval kunnen PFAS in heel kleine hoeveelheden vrijkomen uit producten. PFAS komen gemakkelijker vrij uit producten als ze los in een product zitten. Dit is bijvoorbeeld het geval bij blusschuim, ski-wax, waterafstotend impregneermiddel voor textiel en leer, of smeermiddel (in de vorm van PTFE spray).

Bij normaal gebruik zullen producten met PFAS erin niet meteen gezondheidsrisico’s geven. De hoeveelheden die je binnenkrijgt vanuit consumentenproducten zijn over het algemeen klein. In Nederland krijgen mensen vanuit voedsel en kraanwater wel meer PFAS binnen dan wenselijk is. Dit blijkt uit onderzoek van het RIVM uit 2021. De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) concludeerde in 2020 ook dat er mensen in Europa mogelijk een risico(extra informatie) Een risico is een mogelijk effect dat bij een bepaalde groep personen (of bij bepaalde individuen) kan optreden ten gevolge van het gebruik van een product (met daarin chemische stoffen). lopen op gezondheidsschade door PFAS. Verder zijn er plaatsen in Nederland waar mensen langdurig zijn blootgesteld aan PFAS, bijvoorbeeld omdat ze in een fabriek werken waar deze stoffen verwerkt worden of omdat ze in de buurt van deze fabrieken wonen. Voor de PFAS waar zorgen over bestaan, is langdurige blootstelling onwenselijk. Dit geldt voor iedereen, waaronder voor zwangeren, baby’s en (jonge) kinderen.

Onderzoek naar schadelijkheid PFAS

PFAS zijn in het nieuws door de zorg over PFAS in de bodem, in voedsel of in consumentenproducten. PFAS waar zorgen over bestaan zijn bijvoorbeeld PFOA, PFOS, en GenX-stoffen. Op dit moment gebruiken producenten geen PFOA of PFOS meer, maar zijn ze overgestapt op andere PFAS, zoals GenX-stoffen. Onderzoek van het RIVM laat zien dat GenX-stoffen in het milieu terechtkomen, bijvoorbeeld via de lucht en afvalwater. Omdat PFOA en PFOS, net zoals alle andere PFAS, lang blijven bestaan komen ook deze stoffen nog steeds voor in het milieu.

De meeste informatie over de schadelijke effecten van PFAS is afkomstig van PFOA en PFOS. Uit onderzoek blijkt dat deze stoffen leverschade veroorzaken, effect hebben op ons immuunsysteem, schadelijk zijn voor de voorplanting en voor de ontwikkeling van het ongeboren kind. Ook zijn ze mogelijk kankerverwekkend. Als mensen over een lange periode kleine hoeveelheden PFAS binnen krijgen kan dit een negatief effect hebben op het immuunsysteem. Het immuunsysteem beschermt het lichaam tegen ziekten. Als dat minder goed werkt kunnen mensen sneller of vaker ziek worden.

Meer informatie over onderzoek naar PFAS vind je op de website van het RIVM.

Blootstelling aan PFAS verminderen

Als je je zorgen maakt over PFAS, kun je proberen de blootstelling eraan te verminderen. Koop dan geen producten die gemaakt zijn met deze stoffen. Zo verminder je de directe blootstelling aan deze stoffen. Ook draag je zo bij aan de vermindering van de uitstoot van deze stoffen door fabrieken tijdens het productieproces en aan (milieu)vervuiling door afval waar PFAS in zitten. Dit zorgt uiteindelijk voor minder PFAS in het milieu en daardoor voor minder blootstelling van consumenten aan PFAS via drinkwater en voedsel. Als je wilt weten of er PFAS waar zorgen over bestaan voorkomen in een specifiek product, dan kun je dit aan de leverancier van het product vragen. Een leverancier moet jou die informatie binnen 45 dagen gratis geven. Dit geldt niet voor persoonlijke verzorgingsproducten ( cosmetica(extra informatie) Cosmetica is een ander woord voor persoonlijke verzorgingsproducten. Veel mensen denken bij het woord cosmetica alleen aan make-up en parfum, maar ook tandpasta, scheerschuim, shampoo en deodorant zijn cosmetica. ). Bij persoonlijke verzorgingsproducten zie je altijd alle ingrediënten die in het product zitten op het etiket staan.