In het kort.
Lachgas (distikstofoxide gas) is een kleurloos, niet-irriterend, zoet geurend en zoet smakend gas. Het bestaat uit stikstof en zuurstof. Bij van producten waar lachgas in zit, zoals slagroompatronen om slagroom op te spuiten, is lachgas .
Waarom zit deze stof in producten?.
Lachgas kent verschillende toepassingen. In de zorg wordt lachgas al heel lang gebruikt als narcosemiddel en kortwerkende pijnstiller (medisch lachgas). In industrieën zoals de auto-industrie wordt technisch lachgas gebruikt. In de voedingsmiddelenindustrie, horeca of thuis wordt lachgas in slagroompatronen gebruikt als drijfgas, om bijvoorbeeld slagroom op te spuiten (food grade lachgas). Dit lachgas heeft het E-nummer E942. Maar tegenwoordig wordt lachgas steeds vaker gebruikt als recreatief roesmiddel (drug). Het wordt bijvoorbeeld geïnhaleerd uit een ballon waar het lachgas is ingespoten door een slagroompatroon of een cilinder. Dit is en kan gevaarlijk zijn. Lees de Risicotoelichting hieronder.
Is deze stof veilig?.
Medisch gebruik
Lachgas wordt al sinds het einde van de 18e eeuw in de geneeskunde gebruikt om patiënten kortdurend onder narcose te brengen. Ook wordt het in de zorg gebruikt als kortwerkende pijnstiller. Wanneer lachgas kortdurend en deskundig gebruikt wordt heeft het weinig bijwerkingen. Wel wordt bij medisch gebruik uit voorzorg het autorijden na gebruik van lachgas afgeraden. Omdat lachgas zuurstofverdringing veroorzaakt, wat aanleiding geeft tot zuurstoftekort in het lichaam, wordt lachgas bij medisch gebruik altijd gemengd met zuurstof. Dit is voor de veiligheid van de patiënt. Bij recreatief gebruik van lachgas als roesmiddel (zie hieronder) wordt lachgas in pure vorm gebruikt, wat gevaarlijk kan zijn.
Lachgas als roesmiddel (drug)
Recreatief gebruik van lachgas als roesmiddel blijkt een te kunnen vormen voor de gezondheid van gebruikers. Veel voorkomende effecten die tijdens of kort na lachgasgebruik optreden zijn hoofdpijn, duizeligheid, verwardheid, misselijkheid, verminderde communicatie, en tintelingen van handen en voeten, met ongelukken tot gevolg. Bij overmatig gebruik kunnen negatieve gezondheidseffecten optreden, zoals neurologische schade (verlamming) door vitamine B12 tekort. Zelfs na eenmalig gebruik kan al ernstige neurologische schade intreden wanneer iemand al een vitamine B12 tekort heeft. Mensen met een vitamine B12-tekort weten dit vaak niet van zichzelf. Daarnaast zorgt het gebruik van lachgas in het verkeer voor onveilige situaties en kan lachgas geestelijk verslavend zijn. Kijk voor meer informatie over recreatief gebruik van lachgas op de website van het Trimbos-instituut.
Onder de gebruikers van lachgas zijn veel jongvolwassenen en er lijkt sprake van een toename in bepaalde groepen minderjarigen. Met name minderjarigen zijn kwetsbaar. Kennis over de risico’s van het gebruik van lachgas is er niet of nauwelijks. Door onverantwoord gebruik van lachgas komen bij jongvolwassenen veel ongelukken voor. Daarnaast is het effect van lachgas, en met name het herhaaldelijk ‘out’ gaan als gevolg van zuurstofgebrek, op de nog ontwikkelende hersenen onbekend. Het aantal gezondheidsincidenten met lachgas neemt toe. Naar schatting een derde van de (jongvolwassen) gebruikers geeft aan last van bijwerkingen te hebben. Ernstige incidenten zoals dwarslaesies en brandwonden worden ook vaker gerapporteerd. Verhoogde risico’s zijn er voor vrouwen in de vruchtbare leeftijd, mensen met hart- en vaataandoeningen en mensen met een laag vitamine B12 gehalte, zoals vegetariërs en veganisten en mogelijk ook zwangere vrouwen.
Meer informatie.
Wat zegt de wet over lachgas?
Lachgas kent verschillende toepassingen. Er zijn daarom verschillende wet- en regelgevingen over het gebruik van lachgas.
Lachgas is geregistreerd als geneesmiddel voor gebruik in de zorg (medisch lachgas) en valt onder de Geneesmiddelenwet. In de Geneesmiddelenwet staat hoe een medicijn mag worden geproduceerd en verhandeld. Hiervoor is een vergunning nodig. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) houdt toezicht op naleving van deze wet. De Geneesmiddelenwet bevat voorschriften die veilig gebruik van geneesmiddelen stimuleert.
Lachgas voor industrieel gebruik (technisch lachgas) in industrieën zoals de auto-industrie moet voldoen aan de REACH verordening.
Lachgas voor culinair gebruik (food grade lachgas) in slagroompatronen of gascilinders valt onder de Warenwet.
Verbod op recreatief gebruik van lachgas
Tegenwoordig wordt lachgas uit bijvoorbeeld slagroompatronen steeds vaker gebruikt als recreatief roesmiddel (drug). Dit is onbedoeld gebruik van slagroompatronen. Sinds 1 januari 2023 staat lachgas op lijst II van de Opiumwet. Dit betekent dat bezit, handel, productie, invoer en uitvoer van lachgas strafbaar is. De Opiumwet staat gebruik van middelen van lijst II onder strikte voorwaarden toe voor medische en wetenschappelijke doeleinden (dus niet voor recreatief gebruik). De oorspronkelijke toepassingen van lachgas, zoals het gebruik van slagroompatronen in de horeca en door meerderjarige consumenten blijven wel toegestaan, maar lachgas in gasflessen of slagroompatronen voor recreatief gebruik is nu verboden.